تأثیر تبدیل مرتع به جنگل دست کاشت بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک

Abstract

تبدیل مرتع به جنگل دست­ کاشت ویژگی‌های خاک را تحت‌تأثیر قرار می­دهد. در پژوهش پیش‌رو به‌منظور بررسی اثر تبدیل مرتع به جنگل دست­کاشت بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، یک منطقه مرتعی و دو منطقه جنگل‌کاری‌شده با تراکم درختی زیاد (445 اصله در هکتار) و متوسط (262 اصله در هکتار) با شرایط فیزیوگرافی مشابه در جنگل­های دست­ کاشت حسن­ آباد سنندج انتخاب شدند. برای بررسی ویژگی‌های فیزیکی خاک ازجمله درصد رطوبت خاک و جرم‌ مخصوص ظاهری خاک، هر دو هفته یکبار از 23 اسفند 1391 تا 21 مرداد 1392 در سه نقطه از هر منطقه نمونه­ هایی برداشت شد. همچنین آزمایش شدت نفوذپذیری با استفاده از استوانه­ های مضاعف در سه نقطه در هر منطقه طی یک تکرار انجام شد. هدایت هیدرولیکی اشباع با استفاده از آزمایش نفوذپذیری خاک مورد محاسبه قرار گرفت. نمونه­ های خاک برای تعیین ویژگی‌های شیمیایی خاک مانند اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد کربن آلی خاک، فسفر قابل‌ جذب و نیتروژن کل خاک به‌طور ماهانه از سه نقطه در هر منطقه از عمق صفر تا 20 سانتی­ متری خاک به­ صورت کامل تصادفی در شش تکرار برداشت شدند. نتایج تجزیه‌و‌تحلیل داده ­ها نشان داد که جنگل­کاری بر ویژگی‌های فیزیکی خاک اثر معنی­ داری گذاشته و موجب بهبود آن شده است، به نحوی­ که مقدار درصد رطوبت خاک در برخی زمان­ های اندازه­ گیری‌شده از سال در دو منطقه جنگل‌کاری­ شده نسبت به منطقه مرتعی بیشتر بود. با توجه به یکسان بودن شرایط فیزیوگرافی مناطق مورد مطالعه، کاربری­ های که دارای پوشش گیاهی متراکم ­تری بودند، دامنه نفوذ و هدایت هیدرولیکی اشباع در آنها بیشتر بود. همچنین نتایج نشان داد که جنگل‌کاری بر برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک اثر مشخص و معنی­ داری نگذاشته است، درصورتی­ که در رابطه با درصد کربن آلی، نیتروژن کل و مقدار فسفر قابل‌ جذب خاک، اثرگذاری معنی­ دار بود.