تأثیر عامل‌های فیزیوگرافی و برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک بر پراکنش زردکیش (Marsdenia erecta (L.) R. Br. ex DC.) در استان چهارمحال و بختیاری

Abstract

روابط بین پوشش گیاهی و عامل­ های محیطی به شناخت عامل‌های مؤثر بر رشد و استقرار گونه ­های گیاهی و همچنین شناسایی رویشگاه ­ها کمک می­کند. یکی از گونه ­های درختچه ­ای جنگلی استان چهارمحال و بختیاری گونه زردکیش (<em>Marsdenia erecta </em>(L.) R. Br. ex DC.) است. تاکنون پژوهشی در مورد ویژگی­های اکولوژیکی و محدوده پراکنش این گونه در کشور گزارش نشده است. در این پژوهش پس از جنگل‌گردشی و بررسی مقدماتی، مناطق رویشی زردکیش در استان شناسایی و دو رویشگاه چهارطاق و دورک اناری انتخاب شد، سپس در مناطق انتخاب شده 35 قطعه‌نمونه 1000 متر مربعی دایره­ ای شکل پیاده شد. در هریک از قطعات نمونه مشخصه­ های کمی گونه شامل تعداد پایه، قطر متوسط تاج و ارتفاع اندازه‌گیری شد. همچنین در هر قطعه‌نمونه یک نمونه مرکب خاک از عمق سطحی تهیه شد و برخی ویژگی­ های فیزیکی و شیمیایی آن در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. به‌منظور بررسی ارتباط بین پراکنش زرد­کیش با ویژگی­‌های خاک از روش تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های اصلی استفاده شد. نتایج به ­دست‌آمده نشان داد که زرد­کیش در منطقه دورک اناری دارای قطر تاج، ارتفاع و سطح تاج‌پوشش بیشتری نسبت به منطقه چهارطاق است، درحالی‌که در منطقه چهارطاق تراکم این گونه بیشتر است. همچنین در مقایسه متغیر­های خاک ازجمله اسیدیته، کربن آلی، آهک، فسفر، پتاسیم، ازت، شن، سیلت و رس بین دو منطقه اختلاف معنی ­دار مشاهده شد.نتایج به ­دست‌آمده از تجزیه مؤلفه­ های اصلی نیز نشان داد که در رویشگاه دورک اناری بافت خاک و در رویشگاه چهار­طاق متغیر­های شیمیایی خاک ازجمله کربن آلی، فسفر، پتاسیم و نیتروژن از عامل‌های مهم در پراکنش این گونه هستند.