تجمع زیستی برخی از فلزات سنگین در خاک و برگ درختان کنار (Ziziphus spina-christi) شرکت فولاد اکسین خوزستان

Abstract

در این پژوهش تجمع فلزات سنگین آهن، منگنز، سرب و کادمیوم در برگ گونه‌ی بومی کنار بررسی شد. برای این منظور نمونه‌هایی از برگ و خاک در پای درختان از پنج ایستگاه در محدوده شرکت فولاد اکسین خوزستان جمع‌آوری شدند. ایستگاه‌ 1 در مرکز شرکت و در مجاورت منبع آلودگی بود. ایستگاه 2 در 100 متری از کارخانه و در مسیر جهت باد غالب بود. ایستگاه‌های شماره 3 و 4 در فاصله‌ای تقریباً 200 متری از منبع آلودگی و در جهت باد غالب قرار داشت. ایستگاه 5 در سه کیلومتری از کارخانه و در جهت خلاف باد غالب (به‌عنوان ایستگاه شاهد) قرار داشت. مقایسه مقدار عناصر در ایستگاه های مورد بررسی نشان داد که کمترین مقدار غلظت عناصر در برگ درختان و در خاک پای درختان کنار در ایستگاه 5 و بیشترین آن در ایستگاه 1 حاصل شد، بنابراین می‌توان بیان کرد که فاصله از کارخانه و جهت باد غالب بر مقدار غلظت این عناصر در برگ درختان تاثیرگذار است. محاسبه ضریب تجمع زیستی چهار فلز سنگین آهن، منگنز، سرب و کادمیوم نشان داد که درختان کنار تنها قادر به جذب کادمیوم با ضریب بیشتر از یک از خاک هستند. بنابراین با توجه به کارا بودن درختان کنار در جذب فلز سنگین کادمیوم از یک سو و استفاده مستقیم مردم از میوه و برگ درختان کنار از سوی دیگر، پیشنهاد می‌شود که استفاده از این درختان در مناطقی مانند خوزستان یا مناطقی با شرایط اقلیمی و خاکی مشابه که آلودگی کادمیوم وجود دارد، با توجه به ملاحظات محیط‌زیستی لازم باشد.