اثرگذاری عوامل اقلیمی و تبخیرتعرق بر زوال جنگل‎‎های زاگرس مرکزی در استان لرستان

Abstract

گوناگونی عوامل تأثیرگذار بر زوال بوم‌سازگان جنگلی زاگرس، قضاوت و برنامه‎‎ریزی را برای آن سخت و مشکل کرده است. هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط بین عوامل اقلیمی (بارش، دمای هوا، رطوبت نسبی و سرعت باد) و تبخیرتعرق مرجع با زوال جنگل‎‎های زاگرس، به‌عنوان یکی از فرضیات مطرح در رابطه با این پدیده، در استان لرستان بود. بدین منظور از داده‎‎های اقلیمی درازمدت 9 ایستگاه هواشناسی همدیدی این استان و چهار ایستگاه هواشناسی همدیدی استان‎‎های مجاور استفاده شد. بدلیل اینکه سازمان جنگل‎‎ها، مراتع و آبخیزداری کشور، شروع پدیده‎‎ زوال جنگل را در ناحیه‎‎ رویشی زاگرس این سال گزارش کرده است روند عوامل مورد بررسی در درازمدت و از سال 1380 خورشیدی به بعد بررسی شد. بر اساس نقشه‎‎های موجود زوال جنگل‎‎های استان لرستان، پنج طبقه از نظر زوال در این جنگل‎‎ها در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که عامل بارش در تمامی ایستگاه‎‎ها از سال 1380 خورشیدی به بعد کاهش چشمگیری یافته است (بجز پلدختر) و دمای هوا نیز در کلیه‎‎ ایستگاه‎‎ها بجز پلدختر، در 15 سال اخیر افزایش نشان داده است. در 15 سال اخیر، تبخیرتعرق مرجع نیز در بیشتر ایستگاه‎‎های مورد مطالعه روند افزایشی داشته است. انطباق نقشه‎‎ زوال جنگل با نقشه‎‎های عوامل اقلیمی، عوامل بارش (779/0)، دمای هوا (776/0)، رطوبت نسبی (602/0) و تبخیرتعرق مرجع (670/0) همبستگی معنی‎‎داری را با طبقات زوال جنگل نشان دادند (01/0 P <). نتایج این پژوهش نشان داد که یکی از مهمترین دلایل خشکیدگی بوم‌سازگان جنگلی زاگرس، می‎‎تواند تغییر عوامل اقلیمی و تبخیرتعرق مرجع در طی زمانی کوتاه بوده باشد.