مطالعه زیست‌ جغرافیای جمعیت‌های Reticulitermes sp. near lucifugus در ایران

Abstract

خانواده Rhinotermitidae که موریانه‌های چوب مرطوب نامیده می‌شوند، درتمام مناطق جغرافیای حیاتی جهان زندگی می‌کنند. از این خانواده جنس<em>Reticulitermes</em> منحصراً در مناطق نیمکره شمالی انتشار دارد. زیستگاه گونه‌های این جنس به‌طور‌کلی در مناطق معتدل واقع شده و دامنه انتشار آنها بطرف شمال 1000 کیلومتر بیشتر از سایر جنس‌های موریانه می‌باشد. بررسی زیست‌جغرافیای گونه‌های جنس <em>Reticulitermes</em> در کشورهای همسایه ایران نشان داده است که این جنس در کشورهای افغانستان، ترکمنستان و پاکستان و همچنین در شبه جزیره عربستان انتشار ندارد ولی گونه <em>Reticulitermes clypeatus</em> از عراق و <em>R. lucifugus</em> از ترکیه و جمهوری آذربایجان گزارش شده‌اند. در رابطه با زیست‌جغرافیای جنس <em>Reticulitermes</em> در ایران تاکنون مطالعه‌ای انجام نشده است. در این بررسی جمع‌آوری طبقات مختلف نمونه‌های <em>Reticulitermes</em> sp. near <em>lucifugus</em> از نقاط مختلف ایران، بویژه مناطق شمال غربی، غرب و مناطق مرکزی انجام گرفت. در نمونه‌برداری‌ها سعی گردید تا طبقه سرباز که در تعیین نام علمی اهمیت زیادی دارد، جمع‌آوری شود. سپس با استفاده از دستگاه GPS مشخصات جغرافیایی مکان‌های نمونه برداری تعیین گردید. بررسی‌های انجام شده نشان داد که جمعیت‌های <em>Reticulitermes</em> sp. near <em>lucifugus</em> در ایران 3 تیپ زیستگاه را انتخاب می‌کنند. الف- میکروزیستگاه‌های معتدل مرطوب: در این زیستگاه‌ها میکروکلیماهایی توسط درختستان‌هایی که در داخل یا اطراف آنها آب جریان دارد بوجود می‌آید در حقیقت شرایط کلیمایی معتدل مرطوب دارند، مانند میکروزیستگاه‌هایی که در دامنه کوه‌های شمال روستاهای طرق (شهرستان نطنز)، سانسیز (طارم علیا)، عمارت (شهرستان درود)، سفید کوه (بین خرم‌آباد و الشتر) و حومه شهرستان های شهرکرد و لردکان وجود دارند . ب- زیستگاه مدیترانه‌ای: از مهمترین ویژگی‌های این نوع زیستگاه بالا بودن ضریب خشکی (20 تا 25) و پایین بودن حداقل‌های سردترین ماه سال (10- تا 5+ درجه سانتی‌گراد) می‌باشد، مانند زیستگاه‌های موجود در کلیبر و خدا آفرین. ج- زیستگاه نیمه‌خشک سرد: در این زیستگاه ضریب خشکی 10 تا 20 می‌باشد. از مناطق جمع‌آوری، زنجان و بابا سرخه (بیجار) این تیپ زیستگاه را دارا می‌باشند. همچنین بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که جمعیت های <em>Reticulitermes</em> sp. near <em>lucifugus</em> در ایران در محدوده 46 درجه تا 51 درجه طول شمالی و 31 درجه تا 39 درجه عرض شمالی و به‌طورکلی در ارتفاعات 1300 تا 2600 متر ارتفاع از سطح دریا زندگی می‌کنند. <strong> </strong> <strong> </strong>