معرفی دو گونه قارچ عامل بیماری سفیدک پودری درختان بلوط در جنگل‌های آذربایجان غربی و کردستان

Abstract

طی بازدیدی که در مهر ماه 1384 از مناطق جنگلی استان های آذربایجان غربی و کردستان به‌عمل آمد، نمونه هایی از برگ‌های درختان بلوط موجود در این جنگل‌ها که به ظاهر علایم سفیدک پودری داشتند، جمع آوری گردید. در میان سه گونه بلوط موجود در این جنگل‌ها (<em>Quercus brantii</em> Lindl<em>.</em>، <em>Q. infectoria </em>Oliv<em>.</em> و<em>Q. libani </em>Oliv<em>.</em>)، بیماری سفیدک پودری تنها روی گونة <em>Q. infectoria</em> مشاهده گردید. نتیجة بررسی های میکروسکوپی منجر به شناسایی دو گونه قارچ عامل بیماری سفیدک پودری گردید که مشخصات آنها به شرح زیر است: 1. <em>Erysiphe </em><em> </em><em>alphitoides</em>(Griffon & Maublance) Braun & Takamatsu var. <em>alphitoides</em> Syn. :<em> Microsphaera alphitoides</em> Griff. & Maub. var<em>. alphitoides</em> علایم بیماری روی هر دو سطح برگ‌ها و بیشتر در سطح رویی و به صورت لکه های درشت و به هم چسبیده و در بعضی موارد به صورت گسترده و به رنگ سفید مایل به خاکستری بود. مشخصات این قارچ با صفات قید شده توسط براون (1987) برای قارچ <em>Microsphaera alphitoides </em>var. <em>alphitoides</em> با تفاوت اندکی در تعداد آسک ها و آسکوسپورها مطابقت داشت، به طوری‌که در نمونه های مورد بررسی، تعداد آسک ها 12 – 3 و تعداد آسکوسپورها 8 – 2 عدد بود ولی در منبع ذکر شده، تعداد آنها به ترتیب 16 – 5 و 8 – 6 (-4) عدد قید شده است. با توجه به تغییراتی که در نتیجة مطالعات تبار شناسی، توسط براون و تاکاماتسو (2000) در مورد برخی جنس های خانوادة Erysiphaceae داده شده است نام این قارچ نیز در جنس<em> Erysiphe</em> و با نام <em>Erysiphe alphitoides</em> var<em>. alphitoides</em> قابل قبول می باشد. نمونه‌های بررسی شده در مورد <em>Q. infectoria</em> به این شرح می‌باشد: آذربایجان غربی، 26 کیلومتری جادة پیرانشهر به سردشت، قبرحسین (پردانان)، ارتفاع 1440 متری، 12/7/84، جمع آوری توانایی و زرگران، (1003F315) کردستان، 16 کیلومتری جادة بانه به مهاباد، کانی سور، ارتفاع 1550 متری، 11/7/84، جمع‌آوری توانایی, (1003F315). کردستان، 8 کیلومتری جادة مریوان به سقز، ابتدای جادة روستای گماره لنگ، ارتفاع 1480متری، 10/ 7/84، جمع آوری توانائی و فاتحی، (1006F315). 2. <em>Phyllactinia guttata </em>(Wallr. : Fr.) Lev. علایم بیماری به صورت لکه هایی به رنگ سفید مایل به زرد بود که تنها در سطح پشتی برگ‌ها و به طور خیلی محدود مشاهده گردید. مشخصات این قارچ با صفات ارائه شده برای قارچ <em>Phyllactinia guttata</em> توسط براون (1987) کاملاً تطبیق داشت. نمونة بررسی شده روی <em>Q. infectoria</em> به این شرح می باشد کردستان، 2 کیلومتری جادة بانه به مهاباد، ارتفاع 1450 متری، 11/7/84، جمع آوری توانایی، (1103F315). در بین دو گونه قارچ شناسایی شدة فوق<em>،</em><em> Erysiphe alphitoides</em> var. <em>alphitoides</em> روی <em>Q. castaneifolia</em> از شمال کشور (ارشاد، 1374) و توسط سپهوند (1378) روی <em>Q. infectoria</em> از جنگل‌های استان لرستان و توانائی و همکاران (1384) روی <em>Q. macranthera</em>، <em>Q. </em>cf.<em> komarovii</em> و <em>Q. petraea</em> از جنگل‌های ارسباران آذربایجان شرقی گزارش شده است، ولی روی <em>Q. infectoria</em> برای استان های آذربایجان غربی و کردستان گزارشی جدید محسوب می شود. قارچ <em>Phyllactinia guttata</em> نیز پیش از این روی <em>Quercus</em> sp. (ارشاد، 1374) و روی <em>Q. petraea</em> توسط توانایی و همکاران (1384) از جنگل‌های ارسباران آذربایجان شرقی گزارش شده است، ولی تا به حال گزارشی از حضور این قارچ روی <em>Q. infectoria</em> از ایران و جهان به‌دست نیامده است و بنابر این، <em>Q. infectoria</em> به عنوان میزبان جدیدی (Matrix nova) برای قارچ <em>Phyllactinia guttata</em> معرفی می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله توانایی و همکاران (1384) مراجعه شود. <strong> </strong>