ارزیابی روابط ژنتیکی و فیتوشیمی جمعیت‌های Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. در رویشگاه‌های طبیعی یزد و کرمان

Abstract

<em>Bunium persicum</em> (Boiss.) B. Fedtsch. متعلق به تیره چتریان از مهمترین گیاهان دارویی کشور محسوب می‌شود. در این مطالعه روابط ژنتیکی و فیتوشیمیایی برخی جمعیت‌های این گیاه با نشانگر ISSR و روش GC-MS در رویشگاه‌های یزد و کرمان بررسی شد. به‌منظور مطالعه ژنتیکی با استفاده از 10 آغازگر ISSR، نمونه‌برداری از برگ‌های تازه گیاه انجام گردید. استخراج DNA به روش CTAB انجام شد. برای بررسی فیتوشیمیایی، استخراج اسانس از بذرهای زیره به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر انجام شد. نتایج حکایت از عملکرد بهتر آغازگر ISSR-13 با تعداد 40 باند، بیشترین میزان PIC (0.39) و شاخص نشانگری (15.6) داشت. تجزیه خوشه‌ای با ضریب تشابه جاکارد و الگوریتم UPGMA‌ چهار جمعیت زیره‌ کرمانی مربوط به دو استان را در 6 گروه قرار داد. در تجزیه به مختصات اصلی 60.56% از واریانس کل توسط سه مؤلفه بیان شد و جمعیت‌ها را به‌طور کامل از یکدیگر جدا نمود. نتایج این آنالیز با تجزیه خوشه‌ای و پراکندگی جغرافیایی نمونه‌ها مطابقت داشت. براساس نتایج GC-MS، به‌ترتیب تعداد 13 و 16 ترکیب در هریک از رویشگاه‌های یزد و کرمان شناسایی شد. ترکیب‌های آلفا-پینن، بتا-پینن، پارا-سیمن، لیمونن، گاما-ترپینن و کومین‌آلدئید به‌عنوان ترکیب‌های مشترک و اصلی بین رویشگاه‌های یزد و کرمان شناسایی شدند. براساس نتایج تجزیه خوشه‌ای پارامترهای فیتوشیمی و قرار گرفتن رویشگاه‌های سیرجان (استان کرمان)، مهریز و اردکان (استان یزد) در یک خوشه و رویشگاه سیرچ در خوشه جداگانه می‌توان نتیجه گرفت که گروه‌بندی براساس ترکیبات اسانس با گروه‌بندی ژنتیکی و فاصله جغرافیایی موجود در رویشگاه‌های طبیعی مطابقت ندارد.