بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس گونه های بومادران بیابانی، زرد و زاگرسی Achillea albicaulis C.A. Mey, Achillea bibersteinii, Achillea filipendula Lam

Abstract

بومادران بیابانی گیاهی پایاست که بیشتر در شمال، شمال غربی، شمال شرقی، تهران و اطراف آن می روید. بومادران زرد یا بومادران مزرعه نیز بیشتر در استان آذربایجان می روید. بومادران زاگرسی بیشتر در شمال غرب کشور می روید. این گیاهان می تواننداز لحاظ استفاده دارویی با ارزش باشند. از این سه گونه دو گونه آن (بومادران بیابانی و زاگرسی) در اواسط خرداد 1377 از باغ ملی گیاه شناسی ایران و گونه بومادران زرد در اواسط تیر 1377 از روستایی نزدیک تبریز به نام هربی جمع آوری و خشک گردیده و از گلهای خشک آن به روش تقطیر با بخار آب به مدت یک ساعت اسانس گیری شده است. مقدار اسانس در هر سه نمونه 0.20 درصد بود که با دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)، مورد شناسایی قرار گرفتند. در نمونه بومادران بیابانی 38 ترکیب شناسایی شد که ترکیبهای عمده آن عبارتند از: γ-Muurolene (13.29 درصد)، α-Pinene (9.99 درصد)، Camphor (9.35 درصد)، p-Cymene (8.48 درصد) و trans-Carveol (8.41 رصد). در نمونه بومادران زرد نیز 37 ترکیب شناسایی شد که ترکیبهای عمده آن عبارتند از: Piperitone (45.92 درصد)، 1,8-Cineole (17.64 درصد)، Limonene (5.63 درصد) و p-Cymene (5.17 درصد). در نمونه بومادران زاگرسی 36 ترکیب مورد شناسایی قرار گرفت و ترکیبهای عمده آن عبارتند از: Limonene (26.70 درصد)، Carvacrol (9.26 درصد)، 1,8-Cineole (8.66 درصد)، Borneol (7.82 درصد) و Germacrene D (5.62 درصد). در هر سه گونه بومادران نزدیک 70 درصد از ترکیبهای شناسایی شده را مونوترپنها تشکیل می دادند.