بررسی اثر ضد دردی و ضدالتهابی عصاره هیدروالکلی ریشه و ساقه گیاه گل‌میمون سازوئی (Scrophularia striata Boiss.) در موش کوچک آزمایشگاهی

Abstract

برخی گیاهان در طب سنتی به‌عنوان تسکین‌دهنده درد استفاده می‌شوند. هدف از این پژوهش بررسی اثر ضددردی و ضدالتهابی ریشه و ساقه گیاه گل میمون سازوئی (<em>Scrophularia striata </em>Boiss<em>.</em>) است که به‌طور سنتی در بین مردم زاگرس‌نشین به‌عنوان ضددرد استفاده می‌شود. در این تحقیق از 224 سر موش نر بالغ نژاد NMRI با وزن 25 تا 35 گرم استفاده شد. در تست التهاب حیوانات به 7 گروه شاهد، کنترل مثبت (دریافت‌کننده دگزامتازون با دوز mg/kg15) و پنج گروه دریافت‌کننده دوزهای 200، 400، 500، 600 و 800 میلی‌گرم بر کیلوگرم عصاره هیدروالکلی ریشه و ساقه گیاه تقسیم شدند. برای ایجاد التهاب از گزیلن استفاده شد. به‌منظور بررسی اثر ضددردی عصاره، تست فرمالین مورد استفاده قرار گرفت. در این تست حیوانات به 7 گروه شاهد، کنترل مثبت (دریافت‌کننده مورفین با دوز mg/kg10) و پنج گروه دریافت‌کننده عصاره هیدروالکلی ریشه و ساقه تقسیم شدند. تزریقات به روش داخل صفاقی انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره هیدروالکلی ریشه و ساقه گیاه باعث کاهش معنی‌دار التهاب در دوزهای 600 و 800 mg/kg (<em>p</em> < 0.001) شد. همچنین عصاره ساقه و ریشه باعث کاهش درد در هر دو فاز اول و دوم تست فرمالین شد. دوزهای 600 و 800 mg/kg (<em>p</em> < 0.001) بیشترین اثر ضددردی را داشتند. بنابراین به نظر می‌رسد که اثر ضددردی و ضدالتهابی عصاره ریشه و ساقه گیاه گل میمون سازوئی مربوط به فلاونوئیدهای آن، به‌ویژه کوئرستین باشد که از طریق مهار فسفولیپاز A₂، لیپواکسیژناز و نیتریک‌اکساید سنتاز اثر ضدالتهابی و ضددردی دارد.