بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های مختلف گیاه Centaurea zuvandica (Sosn.) Sosn. از رویشگاه‌های مختلف

Abstract

گونه <em>Centaurea</em><em> zuvandica</em> (Sosn.) Sosn. نوعی گل‌گندم چندساله است که در مناطق شمال و شمال‌غربی کشور پراکنش دارد. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در پایان خرداد 1390 از مناطق فیروزکوه، قائم‌شهر و جاده چالوس جمع‌آوری گردید. اندام‌های گیاهان تفکیک شده و در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. بازده اسانس اندام‌های مختلف (بر پایه وزنی- وزنی خشک شده) بین 02/0% تا 07/0% بود. بیشترین درصد ترکیب‌ها عبارت از اسپاتولنول (حداکثر 8/28%)، تیمول (حداکثر 7/21%)، کاریوفیلن‌اکساید (حداکثر 9/20%)، لینالول (حداکثر 5/19%)، جرماکرن‌دی (حداکثر 3/16%) و کارواکرول (حداکثر 8/6%) بودند. با توجه به نتایج درمی‌یابیم که تنوع بسیاری در ترکیب‌های اصلی اسانس سه رویشگاه و حتی اندام‌های مختلف یک رویشگاه وجود دارد. وجود تیمول در اسانس ساقه و برگ (8/17% و 7/21%) و لینالول در اسانس گل‌آذین (5/19% و 7/9%) رویشگاه‌های جاده چالوس و فیروزکوه و عمده بودن کاریوفیلن‌اکساید (9/20%) در اسانس ساقه و برگ رویشگاه قائم‌شهر از ویژگی‌های گیاهان این رویشگاه‌ها است.