بررسی پروفایل فیتوشیمیایی گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) در شرایط مختلف نگهداری پس از برداشت و تعیین بهترین مدت زمان تقطیر

Abstract

گل‌محمدی از خانواده گل‌سرخیان (Rosaceae)، مهمترین گونه برای تهیه عطر رُز و گلاب است. به‌دلیل حجم زیاد گل‌های برداشت شده در زمان گلدهی و انباشته شدن آنها در کارخانه‌ها و کارگاه‌های استحصال اسانس، از زمان برداشت تا استخراج اسانس به‌طور معمول مدت زمان زیادی طول می‌کشد. انباشته شدن گل‌ها افزایش سرعت تنفس و دما و در نتیجه کاهش کمّیت و کیفیت اسانس آنها را به‌دنبال خواهد داشت. در این مطالعه برای بررسی تأثیر شرایط متفاوت نگهداری گل‌ها پس از برداشت، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با عوامل مدت زمان نگهداری پس از برداشت، دمای نگهداری و ظرف نگهداری، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار طراحی گردید. همچنین به‌منظور بررسی تأثیر مدت زمان‌های متفاوت فرایند اسانس‌گیری بر میزان و کیفیت اسانس، آزمایشی به‌صورت طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. استخراج اسانس از گلبرگ‌ها به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه طرح کلونجر انجام شد و به‌منظور جداسازی و شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس، از دستگاه‌های GC و GC/MS استفاده گردید. نتایج بیانگر بالاتر بودن میزان اسانس و همچنین برتری کیفیت اسانس حاصل در روش نگهداری پس از برداشت گلبرگ‌ها در ظرف حاوی آب در یخچال، به‌خصوص به مدت 48 ساعت، نسبت به سایر روشهای نگهداری و حتی نسبت به استخراج اسانس بلافاصله پس از برداشت گل‌ها بود. به‌علاوه اینکه با افزایش مدت زمان اسانس‌گیری میزان اسانس حاصل افزایش یافت و اسانس حاصل از 5/3 ساعت اسانس‌گیری از نظر بازده و ترکیب‌های اسانس بهترین مدت زمان برای فرایند استخراج اسانس از گل‌محمدی در این آزمایش شناخته شد.