بررسی عرضه و تقاضا در بازار گیاهان دارویی (مطالعه موردی استانهای همدان، مرکزی و لرستان)

Abstract

وجود تقاضا برای گیاهان دارویی تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی تقاضای گیاهان دارویی در سه استان همجوار شامل استان‌های همدان، مرکزی و لرستان انجام شد. این تحقیق، به روش پیمایشی انجام شد. داده‌های مورد نیاز این تحقیق از طریق تکمیل پرسش‌نامه به‌صورت مصاحبه مستقیم از تعداد 96 فروشنده گیاهان دارویی در استان‌های منتخب، در سال 1390 جمع‌آوری گردید. نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده با بکارگیری فرمول کوکران برای حجم جامعه نامعلوم انتخاب شدند. روایی پرسش‌نامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. از سوی دیگر، ضریب آلفای کرونباخ برابر 787/0 شد که اعتبار پرسش‌نامه را اثبات نمود. در این تحقیق، نوسان تقاضای بازار با بهره‌گیری از ضریب تغییر و رابطه متغیرهای مورد مطالعه با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن مورد بررسی قرار گرفت. ضمن اینکه، رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تقاضای گیاهان دارویی با استفاده از آزمون رتبه‌ای فریدمن انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که در میان انواع مختلف گیاهان دارویی، عرقیات با سهم 8/28 درصدی دارای بیشترین تقاضا در استان‌های منتخب بود. آزمون رتبه‌ای فریدمن بیانگر آن بود که قیمت، سهولت مصرف و دسترسی به کلینیک طب سنتی به‌ترتیب مهمترین عوامل مؤثر بر تقاضای گیاهان دارویی در استان‌های مورد مطالعه می‌باشد. نتایج تحقیق همچنین نشان داد که با وجود همجواری استان‌های مورد بررسی، تقاضا در بازار گیاهان دارویی از لحاظ مقدار و ارزش در این سه استان، فاقد رابطه معنی‌دار بوده و از یکدیگر مستقل هستند. البته ضریب تغییر نشان داد که میزان تقاضای گیاهان دارویی در استان لرستان از نوسان بیشتری در مقایسه با استان‌های مرکزی و همدان برخوردار بوده است.