تأثیر قارچ‌های میکوریزا بر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت در گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) در شرایط کمبود آب

Abstract

بعضی از گیاهان زراعی از قابلیت مقاومت در برابر تنش‌های محیطی برخوردارند، به‌طوری که با مکانیزم عمل خود مانع از تولید بیشتر اکسیژن‌های رادیکال آزاد شده و یا با اکسیژن‌های رادیکال آزاد تولیدی مقابله می‌کنند. بر این اساس، به‌منظور بررسی اثر گونه‌های قارچی با رابطه میکوریزایی بر خصوصیات اکوفیزیولوژیکی گیاه زوفا (<em>Hyssopus</em> <em>officinalis</em><em> </em>L.)، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌غربی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل گونه‌های قارچ میکوریزا (<em>Glomus mousseae</em>، <em>G. intraradicese</em>، <em>G. fasiculatum</em>، <em>G. claroideum</em>، <em>Acaulospora longula</em> و شاهد بدون میکوریزا) و آبیاری در چهار سطح (آبیاری در 80، 70، 60 و 50 درصد ظرفیت زراعی) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر آبیاری و میکوریزا بر میزان آنزیم آسکوربات پراکسیداز، و اثر متقابل بین آبیاری و میکوریزا روی درصد کلونیزاسیون، فعالیت کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز معنی‌دار بود. ترتیب بیشترین میزان آلودگی ریشه زوفا با <em>G. mosseae</em>، <em>G. intraradices</em>، <em>G. fasiculatum</em>، <em>G. claroideum</em> و <em>A. longula</em> در مقایسه با شاهد بود که با افزایش شدت تنش درصد کلونیزاسیون با همین ترتیب افزایش بیشتری داشت. بالاترین فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز در برگ گیاهان تلقیح شده با <em>G. mosseae</em>،<em>G. fasiculatum</em>،<em>G. fasiculatum</em> و <em>G. claroideum</em> به‌ترتیب در ظرفیت‌های زراعی 50، 60، 50 و 50 بدست آمد. بیشترین میزان آسکوربات پراکسیداز هم متعلق به آبیاری در 50 درصد ظرفیت زراعی بود. به‌طور کلی نتایج این بررسی حکایت از آن داشت که گونه‌های میکوریزا با خنثی کردن اثرات رادیکال‌های آزاد، افزایش پایداری غشاء سلولی و میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت در تعدیل تنش کمبود آب مؤثر بودند.