مطالعه تغییر محتوای اسانس و میزان رزمارینیک و کافئیک اسید آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) آلوده به بیمارگر Rhizoctonia solani AG2-2 در شرایط درون شیشه

Abstract

متابولیت‌های ثانویه نقش مهمی در واکنش گیاه نسبت به تنش‌های محیطی دارند و در شرایط تنش برخی از این ترکیب‌ها به میزان قابل‌توجهی در گیاه افزایش می‌یابد. در این راستا تأثیر قارچ بیماری‌زای <em>Rhizoctonia solani </em>(AG2-2) SBUka2 به‌عنوان الیسیتور در گیاه آویشن دنایی (<em>Thymus</em> <em>daenensis</em> Celak subsp. <em>Daenensis</em>) با هدف فهم بهتری از واکنش‌های گیاه به میکروارگانیسم‌ها و امکان افزایش و بهبود کیفیت متابولیت‌های ثانویه آن در شرایط کشت بافت انجام شد. فاکتورهای اندازه‌گیری شده در این تحقیق شامل میزان رزمارینیک اسید و کافئیک اسید و تغییرات کمّی و کیفی اسانس آویشن دنایی دو اکوتیپ ایلام و اصفهان بود. نتایج آنالیز به کمک دستگاه کروماتوگرافی لایه نازک با کارایی بالا (HPTLC) نشان داد که در مقایسه با شاهد، میزان رزمارینیک اسید موجود در گیاه آلوده شده با قارچ در آویشن دنایی اکوتیپ ایلام 82/26% و در اکوتیپ اصفهان 25/8% کاهش یافت. همچنین میزان کافئیک اسید در گیاه آلوده شده با قارچ در آویشن دنایی اکوتیپ‌های ایلام و اصفهان به‌ترتیب 51/4% و 16/4% کاهش یافت. نتایج کمّی اسانس نشان داد که در حضور قارچ، بازده اسانس اکوتیپ‌های ایلام و اصفهان به‌ترتیب 20% و 33% افزایش یافت. همچنین نتایج حاصل از کروماتوگرافی گازی همراه با طیف‌سنجی جرمی (GC-MS) مشخص کرد که آلودگی با قارچ باعث افزایش معنی‌دار برخی ترکیب‌های اسانس ازجمله تیمول و کارواکرول شده، در حالی‌که میزان برخی ترکیب‌های اسانس ازجمله پارا-سیمن و گاما-ترپینن در گیاه آلوده کاهش چشمگیری یافت.