بررسی کال‌زایی و باززایی گیاه دارویی آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)

Abstract

آویشن دنایی با نام علمی <em>Thymus daenensis</em> Celak.، گیاهی از تیره نعناعیان و از گونه‌های اندمیک جنس آویشن در ایران می‌باشد. با وجود نیاز روزافزون برای تکثیر انبوه این گیاه به‌دلیل وجود انواع متابولیت‌های ثانویه مفید، اطلاعات کمی در مورد روش‌های ازدیاد آن وجود دارد. در این تحقیق برهم‌کنش بعضی از تیمارهای هورمونی به‌منظور ایجاد کشت درون شیشه برای کال‌زایی و ریزازدیادی گیاه آویشن دنایی در محیط کشت MS با غلظت‌های مختلف از هورمونهای اندول‌استیک اسید (IAA)، بنزیل آمینوپورین (BAP)، کینتین (Kin) و در حضور یا عدم حضور آسکوربیک اسید (AS) بررسی شد. نتایج نشان داد که شاخص کالوس، وزن تر و وزن خشک در قطعات میان‌گره‌ای نسبت به قطعات مریستم رأسی مناسب‌ترند. باززایی گیاه از کالوس بدست آمده از جداکشت‌های مریستم رأسی و میان‌گره‌ای واجد اختلاف معنی‌داری بوده و بهترین ترکیب‌های هورمونی برای باززایی گیاه شامل NAA-Kin به‌ترتیب با غلظت (5/4-5/1) و NAA-BAP به‌ترتیب با غلظت‌های (6-9) میلی‌گرم بر لیتر بود. تولید کالوس در قطعات میان‌گره‌ای اختلاف معنی‌داری نسبت به مریستم رأسی نشان داد و در ترکیب هورمونی Kin-NAA (9-3) میلی‌گرم بر لیتر و NAA-BAP (6-9) میلی‌گرم بر لیتر در حضور آسکوربیک اسید بهترین تراکم تولید کالوس بدست آمد. در مجموع از میان تیمار‌های بکار برده شده، تیمار شاهد و تیمارهای هورمونی NAA و Kin اثرات مطلوب‌تری بر باززایی داشته و نیز کال‌زایی در قطعات میان‌گره‌ای بهتر انجام شده است.