اثر تراکم بوته بر عملکرد کمّی ‌و کیفی آویشن کرک‌آلود (Thymus pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak.) در شرایط دیم سه استان‌ کشور

Abstract

شناسه دیجیتال (DOR):<br />98.1000/1735-0905.1398.35.527.95.3.1575.1585<br /><br /> به‌منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد کمّی‌ و کیفی آویشن کرک‌آلود (<em>Thymus pubescens </em>Boiss. & Kotschy ex Celak.) در شرایط دیم آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک‌ کامل تصادفی در سه تکرار در سه منطقه دیم کشور و طی دو سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تراکم (فواصل روی ردیف 25، 35 و 50 سانتی‌متر، به‌ترتیب برابر 8، 6 و 4 بوته در مترمربع)، زمان (سال اول و دوم پس از کشت) و مکان (آذربایجان‌شرقی، کردستان و تهران (دماوند)) بود. صفات اندازه‌گیری شده شامل ارتفاع، قطر تاج پوشش، عملکرد ماده خشک اندام هوایی، بازده اسانس و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر تراکم، مکان و زمان و اثر متقابل آنها بر کلیه صفات معنی‌دار بود. نتایج نشان دادند که بیشترین عملکرد ماده ‌خشک (1147 کیلوگرم در هکتار) در سال‌های اول و دوم در تهران در تراکم 8 بوته در متر‌‌مربع بدست آمد. کردستان با 2.25% و آذر‌بایجان‌شرقی با 0.43% به‌ترتیب بالاترین و پایین‌ترین درصد اسانس را داشتند. در بررسی اثر متقابل تراکم در مکان بر تغییرات عملکرد اسانس بیشترین عملکرد اسانس در کردستان و دماوند و در تراکم 8 بوته در متر‌‌مربع به‌ترتیب به میزان 21.73 و 17.88 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. آویشن کرک‌آلود در تراکم‌های بالا تولید بیشتر ماده خشک و عملکرد اسانس را نشان داد که این موضوع نشان‌دهنده استقرار و سازگاری آویشن کرک‌آلود در مناطق مختلف دیم کشور به‌ویژه منطقه دیم‌خیز دماوند و کردستان است.