تأثیر قارچ مایکوریزا و بسترهای مختلف کشت بر صفات کمّی و کیفی گیاه پنیرباد (Withania coagulans (Stocks) Dun.)

Abstract

پنیرباد (<em>Withania coagulans</em> (Stocks) Dun.) درختچه‌ای چند ‌ساله از خانواده سولاناسه است. پیکره این گیاه دارای متابولیت‌های ثانویه از گروه لاکتون‌های استروئیدی با نام ویتانولوئیدها می‌باشد که امروزه اثرات فارماکولوژیکی قابل توجهی از آنها گزارش شده است. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتور اصلی بستر کاشت در سه سطح (پرلیت + کوکوپیت، ماسه، خاک باغچه + کود دامی) و فاکتور فرعی قارچ مایکوریزا در چهار سطح (شاهد، <em>Glomus</em><em> mosseae</em>، <em>G. intraradice</em> و کاربرد همزمان هر دو قارچ) در سه تکرار در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در چاه نیمه بقیه‌اله‌الاعظم (عج) اجرا شد. آنالیز فیتوشیمیایی عصاره به روش HPLC انجام شد. آنالیز آماری داده‌ها و ترسیم نمودارها به کمک نرم‌افزارهای SPSS و Excel انجام گردید. نتایج آزمایش حکایت از آن داشت که بستر خاک باغچه + کود دامی و کاربرد همزمان هر دو قارچ بهترین اثر را بر افزایش صفات طول ساقه، وزن تر و وزن خشک داشت. در بررسی اثر ساده بستر بر میزان متابولیت‌های ثانویه مشاهده شد که تیمار خاک باغچه + کود دامی باعث افزایش متابولیت‌های ثانویه ویتافرین آ، ویتانولید آ، گلوکوویتانولید، ویتااسترامونولید، ویتانوزید X و کوآگولین در این آزمایش شد. کاربرد همزمان هر دو قارچ نیز باعث افزایش بیشتر متابولیت‌های ثانویه (بجز ویتااسترامونولید و کوآگولین) گردید. نتایج حکایت از آن داشت که کاربرد همزمان دو گونه قارچ <em>G. mosseae</em> و <em>G. intraradice</em> در بستر خاک باغچه + کود دامی سبب افزایش صفات مورفولوژیکی و ویتانولوئیدها در گیاه دارویی پنیرباد شد.