بررسی‎های سنگ‎نگاری و پتروژنز ماگماتیسم آداکیتی گاودل (شیورداغ) در پهنه قره‌داغ (ارسباران)- ارمنستان جنوبی (شمال‏‌باختری ایران

Abstract

توده‏‌ نفوذی گاودل در شمال‏‌باختری ایران و شمال‏‌خاوری پهنه ارومیه-دختر، در بخشی از پهنه قره‌داغ (ارسباران)- ارمنستان جنوبی جای دارد. ترکیب توده‏‌ نفوذی این منطقه بیشتر گرانودیوریت، مونزونیت و مونزودیوریت، همراه با دایک گرانودیوریتی است. نمونه‎های بررسی‌شده بیشتر دارای بافت گرانولار با کانی‎های اصلی پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار، آمفیبول ± کوارتز ± کلینوپیروکسن هستند. از دیدگاه زمین‎شیمیایی، این توده دارای SiO₂ در گسترۀ 1/59-8/67 درصد وزنی، Al₂O₃ برابر با 09/14-3/18 درصد وزنی، Sr بالا (115- 18/507 ppm)، نسبت‏‌های بالای Sr/Y (92/32 - 48/83) و La/Yb (64/14 – 47/87) و مقدارهای کم Y (ppm 05/12 – 3/16) است که نشان‌دهنده ویژگی‏‌های‌ آداکیتی این توده‏‌های نفوذی هستند. الگوی جدایش‌یافته REE، فراوانی کم HREE و Y چه‌بسا در پی دارابودن گارنت یا آمفیبول در پسماندۀ جامد این ماگمای آداکیتی روی داده است. مقدارهای بالای Sr، بهنجاری منفی عناصری مانند Ti، Ta و Nb می‌تواند نشان‌دهنده نبود پلاژیوکلاز و بودن اکسیدهای آهن و تیتانیم در تفالۀ بجاماندة ذوب و یا پیامد جدایش فازهای بلورین مانند تیتانومگنتیت و آمفیبول (برپایه شواهد کانی‎شناسی) باشد. ماگماتیسم آداکیتی در این منطقه و شمال‏‌باختری ایران در پی فرایندهای گسیختگی صفحۀ اقیانوسی فرورو و ذوب‌بخشی این صفحه همراه با رسوب‌های روی آن و آغشتگی ماگما با مواد پوسته‌ای هنگام بالاآمدن ماگما روی داده است.