شیمی کانی و دما-فشارسنجی سنگ‌های میگماتیتی منطقۀ بروجرد (شمال پهنۀ سنندج-سیرجان)

Abstract

میگماتیت‌ها، بخش مهمی از دگرگونی درجۀ بالای هالۀ دگرگونی بروجرد (شمال پهنۀ سنندج – سیرجان) را تشکیل داده‌اند. مجموعۀ میگماتیتی، دربردارندۀ میگماتیت‌ها، میگماتیت‌های تحوّل‌یافته از شیست‌ها و میگماتیت‌های تحوّل‌یافته از هورنفلس‌ها با تنوّع ساختاری و کانی‌‌شناسی است. این سنگ‌ها به‌صورت بخش‌های روشن (لوکوسوم)، تیره (ملانوسوم) و تیره و روشن (مزوسوم) دیده می‌شوند. بخش روشن عمدتاً از کانی‌های کوارتز، پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار، بیوتیت و مسکوویت تشکیل شده‌ است و بافت پرتیت، پویی‌کیلوبلاستیک، گرانوبلاستیک، گرافیکی و میرمکیتی دارد. ملانوسوم‌ها، بیوتیت، گارنت، آندالوزیت، سیلیمانیت و تورمالین هستند و بافت لپیدوبلاستیک، پورفیرولپیدوبلاستیک و لپیدوپورفیروبلاستیک دارند. در مزوسوم‌ها علاوه بر کانی‌های تیره، بیش‌تر کانی‌های تشکیل‌دهندۀ بخش روشن نیز مشاهده می‌شود و معمولاً بافت پورفیروبلاستیک، لپیدوبلاستیک و گرانوبلاستیک نشان می‌دهند. با توجّه به نتایج به‌دست‌آمده از بررسی‌های پتروگرافی و تجزیۀ شیمیایی سنگ کل، سنگ مادر غالب آنها سنگ‌های پلیتی بوده است. نتایج دما - فشارسنجی به‌دست‌آمده، محدودۀ دمایی 568 تا 662 درجۀ سانتیگراد و فشار 8/2 تا 3/3 کیلوبار را نشان می‌دهد. با توجّه به دما و فشار محاسبه‌شده، گرادیان زمین گرمایی به‌ترتیب برای شیست‌های میگماتیتی و میگماتیت‌ها 48 و60 درجۀ سانتیگراد بر کیلومتر است. انتشار حرارت ناشی از تودۀ بروجرد و ماگماتیسم مافیک (که انکلاوهایی از آنها در گرانیتوییدها دیده می‌شود) و سیالات فرورانشی، سبب ایجاد میگماتیت‌ها شده است. عامل اصلی افزایش گرادیان زمین گرمایی، وجود توده‌های آذرین داغ و ورود سیالات تودۀ نفوذی در قوس‌های ماگمایی است.