زمین‌شیمی و جایگاه ژئودینامیکیِ توالی پوسته‌ایِ مجموعة افیولیتی شاهینی (شمال‏باختری کامیاران)

Abstract

مجموعة افیولیتی شاهینی در شمال‌باختری کامیاران که حلقة پیوند افیولیت‏‌های کرمانشاه و کردستان است، در راستای زاگرس و زمین‌درز نئوتتیس، در باختر ایران جای دارد. این مجموعه دربردارندة پریدوتیت‌های گوشته‌ای و توالی پوسته‌ای است. هارزبورژیت کلینوپیروکسن‏‌دار و لرزولیت از پریدوتیت‏‌های گوشته‏‌ای سرپانتینی‌شده‏‌ هستند. این سنگ‌ها با دایک‏‌های میکروگابرویی قطع شده‌اند. توالی پوسته‌ای دربردارندة گابروهای پگماتیک، ایزوتروپ، دایک‏‌های میکروگابرویی، بازالت و آذرآوری‌های آندزیتی است. توالی رسوبی- آتشفشانی که دربردارندة رادیولاریت، شیل، آهک‏‌های پلاژیک، ماسه‌سنگ و افق‌های توفی است، روی بخش بیرونی جای گرفته است. برپایة داده‌های زمین‌شیمیایی، سنگ‌های توالی پوسته‌ای تنوع ترکیبی و سرشت توله‏‌ایتی تا کالک‌آلکالن را نشان می‏‌دهند. در نمودارهای تکتونوماگمایی، این سنگ‌ها بیشتر در گسترة ترکیبی مورب و گاه کمان آتشفشانی جای گرفته‏‌اند. غنی‏‌شدگی عنصرهای LILE، تهی‌‌شدگی نسبی از عنصرهای HFSE، غنی‏‌شدگی متفاوت عنصرهای LREE و روند تغییرات خطی عنصرهای HREE، نشان از پیدایش ماگما در محیط وابسته به کمان و از خاستگاه گوشته‏‌ای ناهمگن با درجات متفاوتی از ذوب‌بخشی دارد؛ اما کاهش نسبت‌های Ce/Th، Th/Yb، La/Nb و Ce/Nb نشان‌دهندة گرایش آنها به محیط‏‌های حد واسط میان IAB و MORB است. ژرفای به‌دست‌آمده برای محل ذوب سنگ خاستگاه سنگ‏‌های منطقه برابربا 50 تا 60 کیلومتر برآورد می‏‌شود. این ژرفا نشان‌دهندة ذوب‌بخشی در گوشته لرزولیتی اسپینل‌دار است. ویژگی‌های صحرایی و داده‌های زمین‌شیمیایی نشان‌دهندة پیدایش افیولیت‏‌ها در یک پهنة اقیانوسی در مرز قاره- اقیانوس در بخش شمالی نئوتتیس است.