سنگ‌نگاری، زمین‌شیمی و شیمی کانی سنگ‌های نفوذی آلموقولاق (همدان، ایران): شواهدی بر جایگزینی ژرفای کم آنها

Abstract

توده پلوتونیک آلموقولاق با وسعت نزدیک به 10 کیلومتر مربع در 15 کیلومتری باختر شهرستان همدان و در پهنه سنندج- سیرجان جای دارد. توده پلوتونیک آلموقولاق از دیوریت و گابرودیوریت، مونزودیوریت، کوارتزمونزودیوریت، مونزونیت، کوارتزمونزونیت، سینیت، کوارتزسینیت و آلکالی‏‌گرانیت تشکیل شده است. اینترگرانولار و گرانولار از بافت‌های متداول این سنگ‌ها هستند. سنگ‌های آذرین توده پلوتونیک آلموقولاق در دو مرحله در کرتاسه (در فاصله زمانی 138 تا 95 میلیون سال پیش) تزریق شده‌اند. سینیت‌ها، کوارتزسینیت‌ها و آلکالی‏‌گرانیت‌ها در فاز دوم تزریق شده‌اند و سنگ‌های دیگر در مرحله نخست پدید آمده‌‌اند. سنگ‌های آذرین توده پلوتونیک آلموقولاق ویژگی گرانیتوییدهای نوع A را دارند. ماگمای سازندة این توده از ذوب‌بخشی درجه کم (%7 ~) گوشته تهی‌شده با ترکیب گارنت- اسپینل لرزولیت پدید آمده است. داده‌های به‌دست‌آمده از دمافشارسنجی آمفیبول و پلاژیوکلاز در کوارتزسینیت و کوارتزمونزونیت نشان می‌دهند میانگین دمای پیدایش توده پلوتونیک آلموقولاق 715~ درجه سانتیگراد و میانگین فشار پیدایش آن 18/2~ کیلوبار است. ویژگی‌های بافتی و دمافشارسنجی نشان‌دهندة جایگیری ژرفای کم (5 ~ کیلومتر) توده پلوتونیک آلموقولاق است.