ارزیابی دما- فشار و جایگاه زمین‌ساختی توده آذرین درونی قلعه یغمش (باختر استان یزد) با به‌کارگیری شیمی کانی‌ها

Abstract

توده آذرین درونی منطقه قلعه یغمش در کرانه باختری استان یزد و در بخش میانی پهنه ماگمایی ارومیه- دختر جای دارد. این توده آذرین، با طیف سنگ‏‌شناسی کوارتزدیوریت، تونالیت و گرانودیوریت، به سن الیگوسن، درون سنگ‏‌های آتشفشانی (با ترکیب ریولیت، ریوداسیت و نیز توف‌آندزیتی، ریوداسیتی و ریولیتی به سن ائوسن) نفوذ کرده است. تونالیت‏‌ها و گرانودیوریت‏‌های بررسی‌شده دارای انکلاوهای میکروگرانولار مافیک با ترکیب کوارتزدیوریت هستند. بررسی شیمی کانی‏‌هایِ کوارتزدیوریت، تونالیت، گرانودیوریت و انکلاوهای بررسی‏‌شده نشان می‌دهد که ترکیب پلاژیوکلازها از الیگوکلاز تا لابرادور است. آمفیبول‏‌ها منیزیم بالایی داشته و از نوع کلسیک (منیزیوهورنبلند) هستند. بیوتیتِ تونالیت‏‌های بررسی‏‌شده نیز منیزیم بالایی دارد. در کوارتزدیوریت، کلینوپیروکسن‏‌ها از نوع اوژیت و در انکلاوهای میکروگرانولار مافیک، از نوع اوژیت-دیوپسید هستند. دماسنجی کلینوپیروکسن دمای 1125-1100 درجه سانتیگراد و دماسنجی هورنبلند- پلاژیوکلاز دمای نزدیک به 900-730 درجه سانتیگراد را نشان می‏‌دهند. برپایه ترکیب منیزیوهورنبلندها، فشار به‌دست‌آمده برای این سنگ‏‌ها 75/1-5/1 کیلوبار است؛ ازاین‌رو، ژرفایِ تبلور این کانی‏‌ها برابر 5/5 تا 5/6 کیلومتر دانسته می‌شود. برپایه یافته‌های صحرایی، سنگ‌نگاری و شیمی کانی‌ها، سرشت ماگمای توده گرانیتوییدی بررسی‏‌شده کالک‏‌آلکالنِ نوع I، با فوگاسیته اکسیژن بالا در هنگام تبلور و محیط پیدایش آن را کمان آتشفشانی و فرورانش دانسته می‌شود.