ویژگی‌های ژئوشیمیایی و زمین‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی شرق نهاوند (پهنه سنندج-سیرجان)

Abstract

منطقه شرق نهاوند از لحاظ تقسیم‌بندی تکتونیکی، بخشی از پهنه سنندج-سیرجان محسوب می‌شود. بر اساس مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی،‎ این سنگ‌ها طیفی از بازالت، آندزیت-بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و داسیت را نشان می‌دهند. بافت‌های غالب مشاهده شده در این مجموعه سنگی شامل: پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتیک حفره‌دار، هیالومیکرولیتی و شانه‌ای است. از ویژگی‌های بارز در این منطقه وجود پهنه‌‌های بسیار وسیع دگرسانی است که به صورت دگرسانی آرژیلیتی و سریسیتی در آندزیت‌ها مشاهده می‌شود. سریسیت، کائولینیت، کلریت، هماتیت و کلسیت از جمله کانی‌های ثانویه حاصل از دگرسانی هستند. در این سنگ‌ها کانی‌سازی مس به صورت پرکننده حفرات و شکستگی‌ها رخ داده است که به صورت رگه‎‌ایی دیده می‌شود. از جمله‌ کانی‌های موجود در این رگه‎ها می‌توان به مالاکیت، کوولیت، مگنتیت، هماتیت و بورنیت اشاره کرد. نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمیایی نشان می‌دهد که این سنگ‎ها به سری‌های ماگمایی کالک‌آلکالن و شوشونیتی متعلق هستند. غنی‌شدگی LILE و LREE به همراه تهی‌شدگی HREE و HFSE و ناهنجاری منفی عناصر Nb و Ti همراه با شواهد دیگر مانند: نسبت بالای Th/Yb در این سنگ‌های آتشفشانی، نشان‌دهنده شکل‌گیری آنها در یک محیط مرتبط با فرورانش در حاشیه فعال قاره‌ای است. سنگ‌های آتشفشانی نهاوند در محدوده کمان‌های آتشفشانی و نابالغ یا مراحل آغازین کمان آتشفشانی قرار گرفته‌اند که این خاستگاه با تاریخچه ژئوشیمیایی پهنه سنندج-سیرجان در ژوراسیک تا کرتاسه کاملاً همخوانی دارد.