کانی‌شناسی، پتروژنز و تفسیر جایگاه تکتونیکی گرانیت‌های منطقه کوه سرهنگی (شمال‌غرب بلوک لوت)

Abstract

در منطقه کوه سرهنگی توده‌های نفوذی متعددی در پی‌سنگ پره‌کامبرین ایران مرکزی تزریق شده‌اند. بررسی‌های میکروسکوپی و شیمی کانی‌ها بیانگر وجود کانی‌های میکای سفید، بیوتیت و اپیدوت به صورت انواع اولیه (ماگمایی)، ثانویه (دگرسانی) و تعادل مجدد یافته، است. کانی‌های برجسته این توده‌ها از قبیل: حضور همزمان دو فلدسپار مجزا، وجود گارنت فقیر از اسپسارتین و اپیدوت ماگمایی، نشان‌دهنده تبلور ماگما در اعماق به نسبت زیاد است. شواهد ژئوشیمیایی سنگ کل و شیمی‌کانی این توده‌ها بیانگر ترکیب گرانیتی با ویژگی غالب کالک‌آلکالن و ماهیت پرآلومین ضعیف است. در نمودارهای متمایزکننده گرانیت، توده‌های مطالعه شده از نوع I و به قوس آتشفشانی متعلق هستند. الگوی نمودارهای عنکبوتی این گرانیت‌ها مشابه ماگمای مناطق فرورانش است. همپوشانی ترکیبی در خور توجهی نیز در الگوی عناصر کمیاب و نادر خاکی گرانیت‌های کوه سرهنگی و حاشیه فعال قاره‌ای آند جنوبی وجود دارد. در نظر گرفتن جایگاه حاشیه فعال قاره‌ای برای ایران مرکزی در زمان پره‌کامبرین بالایی-کامبرین زیرین مستلزم قرارگیری این خرد قاره در لبه شمالی گندوانا و فرورانش حوضه اقیانوسی پروتوتتیس به زیر آن است. وجود بعضی از توده‌های نفوذی غیر کوهزایی با ویژگی‌های کانی‌شناسی و سنگ کل آلکالن در این منطقه نیز شاید مرتبط با حوضه‌های کششی پشت قوس یا تأثیر گسل‌های لیتوسفری عمیق است.