سن‌سنجی سنگ‌های آتشفشانی و نیمه‌عمیق شمال شهرکرد با روش 40Ar/39Ar، رهیافتی نو پیرامون زمان وقوع و دوام پدیده آتشفشانی ژوراسیک در پهنه سنندج-سیرجان

Abstract

مجموعه آتشفشانی-آذرآواری شمال شهرکرد به صورت کمربندی با راستای شمال‌غرب-جنوب‌شرق با امتداد N50W در مساحتی بالغ بر 396 کیلومتر مربع به موازات پهنه ساختاری و گسل زاگرس و در بخش مرکزی پهنه سنندج-سیرجان استقرار یافته است. سنگ‌های آتشفشانی منطقه دارای سرشت بازیک و حدواسط است. سنگ‌های نیمه‌عمیق میکرودیوریتی به فرم استوک‌های کوچک رخنمون یافته‌اند. سنگ‌های آذرآواری شامل انواع توف، لاپیلی‌توف، آگلومرا، برش آتشفشانی و توفیت است. به منظور تعیین سن سنگ‌های آتشفشانی یاد شده، با توجه به وفور سنگ‌های حدواسط و وجود بلورهای سالم آمفیبول، روش 40Ar/39Ar بر روی آمفیبول‌های سنگ‌های آندزیت و نیز سنگ‌های نیمه‌عمیق با ترکیب دیوریتی انتخاب شد. سن سنگ‌های آتشفشانی و نیمه‌عمیق منطقه با روش 40Ar/39Ar از 148 تا 169 میلیون سال پیش، حد فاصل اشکوب‌های کالوین (دوگر فوقانی) تا تیتونین (مالم فوقانی) تعیین شده است. این سن منطبق با نتایج سن‌سنجی برروی توده‌های نفوذی در امتداد پهنه سنندج سیرجان، همچون: توده‌های گرانیتوئیدی الیگودرز و الوند است. تشکیل ماگمای مولد این توده‌ها به فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه ایران مرکزی نسبت داده شده است. بدین ترتیب، پدیده ولکانیسم منطقه به فاز کوهزایی سیمرین میانی تعلق دارد که برای نخستین بار در این بخش از پهنه سنندج-سیرجان و درمورد سنگ‌های آتشفشانی گزارش می‌شود.