زمین‌شیمی و سن‌سنجی گرانیتوئیدهای سری مگنتیت کرتاسه پایانی در منطقه ارغش-قاسم‌آباد (شمال‌شرق ایران)

Abstract

منطقه اکتشافی طلای ارغش در شمال‌شرق پهنه ایران مرکزی قرار دارد. این منطقه در پهنه ساختاری سبزوار در شمال گسل درونه واقع است. رخنمون‌های سنگی شامل سنگ‌های آتشفشانی با سرشت داسیت و آندزیت، سنگ‌های درونی با طبیعت دیوریت، کوارتزدیوریت، کوارتز مونزودیوریت، گرانودیوریت و گرانیت و سنگ‌های رسوبی با ترکیب آهک، ماسه‌سنگ و کنگلومرا هستند. مطالعه سنگ‌های نفوذی دیوریت، کوارتزدیوریت، کوارتزمونزودیوریت و گرانودیوریت گویای تعلق این مجموعه به سری مگنتیت (نوع I)، پتاسیم متوسط و متاآلومین است. این سنگ‌ها با کانی‌زایی ضعیف آهن در منطقه همراه هستند. عناصر TiO₂، P₂O₅، Nb، La و Zr در توده‌ها دارای مقادیر پایین و نسبت‌های ایزوتوپی ⁸⁷Sr/⁸⁶Sr اولیه و ε_Nd اولیه در آن‌ها به‌ترتیب 703755/0 و 74/4+ است. سن این توده‌ها بر اساس سن‌سنجی اورانیوم- سرب زیرکن 9/0± 8/92 میلیون سال (کرتاسه بالایی) است. داده‌های ترکیب زمین‌شیمیایی و نسبت‌های ایزوتوپی ⁸⁷Sr/⁸⁶Sr اولیه، وجود ماگمایی با منشأ گوشته تهی‌شده و مرتبط با پهنه فرورانش اقیانوس قدیمه سبزوار را تأیید می‌کنند.