بررسی کانه‌زایی کانسار هماتیتی هنشک در استان فارس با استفاده از داده‌های سنگ‌شناسی، کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی

Abstract

کانسار آهن هنشک بین روستاهای گوشتی و هنشک در صفاشهر و در شمال‌غرب استان فارس واقع شده است. کانه‌زایی آهن به‌صورت توده‌ای و عدسی همراه با رگه‌های سیلیس و باریت، در سنگ‌های میزبان دولومیتی قهوه‌ای‌رنگ سیلیسی‌شده با سن تریاس تشکیل شده است. کانه‌های اصلی به‌ترتیب شامل هماتیت و گوتیت و به‌مقدار کمتری مگنتیت هستند که اغلب از طریق فرآیند جانشینی و به‌میزان کمتر به‌شکل شکافه پرکن در سنگ میزبان جایگیر شده‌اند. مقادیر پایین فسفر (کمتر از 01/0 تا 41/0 درصد)، تیتانیوم (کمتر از 01/0 تا 04/0 درصد)، کروم (کمتر از 01/0 درصد) و وانادیوم (5- 16 ppm ) در نمونه‌های کانسنگ، هرگونه منشاء ماگمایی نهشته‌های مورد مطالعه را رد می‌کند. همچنین اثری از کانی‌های شاخص اسکارن در منطقه دیده نمی‌شود. الگوی به‌هنجار شده کندریتی توزیع عناصر نادر خاکی، بی‌هنجاری منفی عناصر Ce و Eu، به‌همراه نسبت‌های Co/Ni، Eu/Sm£1 و La/Lu³1 در کنار داده‌های زمین‌دماسنجی (دمای 200- 300 درجه‌سانتیگراد) و بافتی، نشانگر ویژگی گرمابی ذخیره آهن هماتیتی هنشک است. توده‌های آذرین موجود در منطقه به‌عنوان منشاء فلزات و موتور حرارتی در این سیستم گرمابی عمل کرده‌اند. مشاهدات صحرایی، بافتی و ساختی ماده معدنی و سنگ‌های در برگیرنده، گویای اهمیت نقش محیط اکسایشی در نهشته شدن ماده معدنی است. با وجود مقادیر بسیار پایین مس و طلا در کانسار هنشک، مقدار نقره آن قابل مقایسه با برخی از ذخایر آهن نوع IOCG است.