بررسی تأثیر امواج فراصوت بر ویژگی‌های رشدی و بیوشیمیایی کشت سلولی خشخاش ایرانی و تولید تبائین در آن

Abstract

امواج فراصوت با انرژی پایین، آثار فیزیولوژیک متعددی بر سلول‌ها و بافت‌های گیاهی داشته و کاربردهای مهمی در بیوتکنولوژی گیاهی به ویژه در تحریک تولید متابولیت‌های ثانویه دارا است. در پژوهش حاضر، اثر تیمار امواج فراصوت بر کشت سوسپانسیون سلولی گیاه خشخاش ایرانی بررسی شد. برای این منظور، سلول‌های کشت سوسپانسیون با امواج فراصوت تیمار شد. سپس، زنده‌مانی و رشد سلول‌ها، فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان، مقدار پروتئین کل، پراکسید هیدروژن، پرولین و تبائین سلول‌ها در زمان‌های 12، 24، 36، 48 و 144 ساعت پس از اعمال تیمار بررسی شد. نتایج نشان داد که در اثر اعمال تیمار امواج فراصوت، زنده‌مانی و وزن خشک (رشد) سلولی به طور معنی‌داری کاهش یافته است. علاوه بر این، با افزایش مدت زمان پس از اعمال تیمار، زنده‌مانی و رشد سلولی نیز بیشتر تحت تأثیر قرار گرفت، اما مقدار پرولین و پروتئین کل سلولی در اثر اعمال تیمارهای امواج فراصوت و همچنین، با افزایش زمان پس از اعمال تیمار در مقایسه با شاهد افزایش نشان داد. مقدار پراکسید هیدروژن و میزان فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز به طور معنی‌داری تحت تأثیر امواج فراصوت، زمان‌های پس از اعمال تیمار و همچنین اثر متقابل بین آنها قرار گرفت. به ‌طوری‌ که امواج فراصوت باعث افزایش مقدار پراکسید هیدروژن و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان فوق در مقایسه با سلول‌های شاهد گردید. مقدار تبائین در سلول‌های تیمار شده در مقایسه با سلول‌های شاهد در زمان 48 ساعت پس از اعمال تیمار به طور معنی‌داری افزایش یافت.