تأثیر تنش شوری و سالیسیلیک اسید بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی سیاه‌دانه (Nigella sativa L.)

Abstract

سیاه‌دانه (.<em>Nigella sativ</em>a L) از خانوادة آلاله وﮔﻴﺎﻫﻲ یک‌ﺳﺎﻟﻪاست ﻛﻪ ﻋﻼوه‌ﺑﺮ ارزش داروﻳﻲ، در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ و ﻓﺮاوردهﻫﺎی آراﻳﺸﻲ‌ - ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد. در پژوهش حاضر، اثر تنش شوری و سالیسیلیک اسید بر برخی شاخص‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه سیاه‌دانه شامل محتوای نسبی آب برگ، آنتوسیانین، پرولین و مالون‌دی‌آلدهید، نشت یونی، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز بررسی شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش شوری سدیم کلرید در سه غلظت ﺻﻔﺮ (ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺪون ﺷﻮری)، 25 و 75 میلی‌مولار و ﺳﺎﻟﻴﺴﻴﻠﻴﻚ اﺳﻴﺪ در سه غلظت صفر، 75/0 و 5/1 میلی‌مولار بودند. گیاهچه‌های سه تا چهاربرگی به‌مدت سه هفته در شرایط تنش شوری و دوبار محلول‌پاشی سالسیلیک اسید با فاصلة زمانی یک هفته قرار گرفتند. نتایج نشان دادند تنش شوری کاهش معنی‌دار محتوای نسبی آب برگ و آنتوسیانین و افزایش معنی‌دار نشت یونی، مالون‌دی‌آلدهید، پرولین، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز را باعث شد؛ درحالی‌که در تنش شوری، تیمار سالیسیلیک اسید افزایش محتوای نسبی آب برگ، مالون‌دی‌آلدهید، آنتوسیانین، پرولین، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز را موجب شد؛ اما نشت یونی کاهش یافت. ازآنجاکه سیاه‌دانه گیاهی حساس به شوری است، با کاربرد سالیسیلیک اسید و افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، امکان رشد و بقای گیاه در شرایط تنش فراهم می‌شود.