تأثیر چند قارچ میکوریز بر غلظت مالون‌دی‌آلدهید و برخی فرآیندهای متابولیسمی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis) تحت تنش کمبود آب

Abstract

حفظ تعادل یونی و تنظیم اسمزی سیتوزل در سلول‌های گیاهی برای تعدیل اثر کم‌آبی از طریق تجمع سازگارکننده‌های آلی به ویژه پرولین و گلایسین بتائین میسر می‌شود. بر این اساس، به منظور بررسی تأثیر گونه‌های قارچ میکوریز بر ویژگی‌های اکوفیزیولوژیکی گیاه زوفا (Hyssopus officinalis)، یک آزمایش در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل گونه‌های قارچ میکوریز (Acaulospora longula، Glomus claroideum، G. fasiculatum، G. intraradices و G. mosseae و شاهد بدون میکوریز) و آبیاری در چهار سطح (آبیاری در 80، 70، 60 و 50 درصد ظرفیت زراعی) بودند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر متقابل بین تنش کمبود آب و گونه‌های میکوریز بر میزان غلظت مالون‌دی‌آلدهید، گلایسین بتائین، پرولین، کل کربوهیدرات‌های محلول و درصد اسانس معنی‌دار شد. بالاترین غلظت مالون‌دی‌آلدهید (125 نانومول بر گرم وزن تر)، گلایسین بتائین (2019 میکرومول بر گرم وزن خشک)، پرولین (111 میکرومول بر گرم وزن خشک)، درصد اسانس (29/7 درصد) و کل کربوهیدرات‌های محلول (7/396 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) به ترتیب در گیاهان تلقیح شده با A. longula، G. claroideum و G. fasiculatum در ظرفیت‌های زراعی 50 و 60 درصد به دست آمد. غلظت نشانگر زیستی مالون‌دی‌آلدهید با افزایش تنش آبی در گیاهان غیرمیکوریزیی نسبت به گیاهان آلوده به گونه‌های میکوریز، بیشتر افزایش یافت. به طور کلی، نتایج بررسی حاضر گویای آن است که گونه‌های میکوریز در تعدیل تنش و بازده مصرف آب مؤثر هستند.