معرفی فلور، شکل زیستی و کورولوژی بانک بذر خاک ذخیره‌گاه شمشاد (Buxus hyrcana Pojark)، پارک جنگلی سی‌سنگان

Abstract

در پژوهش حاضر، ترکیب گیاهی بانک بذر خاک ذخیره‌گاه شمشاد سی‌سنگان با استفاده از روش کشت گلخانه‌ای بررسی شد. نمونه‌برداری بانک بذر خاک در 150 نقطه از رویشگاه در دو دوره زمانی اواخر آبان‌ماه و اوایل خرداد‌ماه با استفاده از یک قاب فلزی 400 سانتی‌مترمربعی تا عمق 5 سانتی‌متری انجام شد. نتایج نشان داد که در بانک بذر خاک منطقه، تعداد 67 گونه گیاهی متعلق به 63 جنس و 38 تیره گیاهی حضور داشتند. 45 گونه متعلق به 28 تیره در بانک بذر خردادماه و 59 گونه متعلق به 32 تیره در بانک بذر آبان‌ماه شناسایی شد. تیره‌های Asteraceae با 7 گونه (5/10 درصد)، Lamiaceae با 6 گونه (9 درصد)، Poaceae با 5 گونه (5/7 درصد) و Rosaceae با 4 گونه (6 درصد)، به عنوان بزرگترین تیره‌های گیاهی موجود در بانک بذر خاک منطقه بودند که در مجموع 8/32 درصد از کل گونه‌ها را شامل شدند. همچنین، نتایج نشان داد که همی‌کریپتوفیت‌ها (4/28 درصد) و کوروتیپ اروپا-سیبری (9/23 درصد) به ترتیب به عنوان مهم‌ترین گروه‌های ساختاری طیف زیستی و فیتوکوریون ترکیب گیاهی بانک بذر خاک منطقه محسوب می‌شوند. از تعداد کل گونه‌های شناسایی شده در بانک بذر خاک منطقه، تعداد 30 گونه (6/44 درصد) فقط در ترکیب گیاهی بانک بذر خاک حضور یافته و اصلاً در پوشش گیاهی روزمینی مشاهده نشدند. در این ارتباط، فقط بذور 10 گونه چوبی شب‌خسب، انجیر، توت، کلهو، داغداغان، لیلکی، شمشاد، اوجا، آزاد و ممرز در بانک بذر خاک منطقه ثبت گردید که از میان آنها فقط 6 گونه نخست قابلیت تشکیل بانک بذر خاک دایمی را دارند. این موضوع نه تنها شباهت کم بین پوشش گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک در اکوسیستم‌های جنگلی معتدله را تأیید می‌کند بلکه اهمیت مطالعه بانک بذر خاک در معرفی دقیق‌تر ظرفیت تنوع زیستی گیاهی منطقه را نیز نشان می‌دهد.