تأثیر همزمان دو قارچ مایکوریز آربوسکولار بر تولید گلیسیریزین، ترکیبات فنولیک کل و فلاونوئید در ریشه‌های شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.)

Abstract

طی برقراری همزیستی آربوسکولار مایکوریز، برخی از شاخص‌های شیمیایی و زیستی گیاه از جمله الگوی تجمع ترکیبات ثانویه در گیاه تحت تأثیر قرار می‌گیرد. از آنجا که ترکیبات ثانویه گیاهان از جهات مختلف مانند کاربرد در صنایع غذایی، دارویی و دفاع گیاه اهمیت دارند، مطالعات گوناگونی در خصوص میزان تأثیر آلودگی قارچی در شاخص‌های مختلف رشد و تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان انجام می‌شود. در این پژوهش، با تلقیح همزمان بذرهای گیاه شیرین‌بیان توسط دو گونه از قارچ آربوسکولار مایکوریز Glomus mosseae و G. intraradices آثار تلقیح بر رشد و تولید متابولیت‌های ثانویه نمونه‌ها پس از شش ماه رشد در شرایط تلقیح بررسی شد. درصد کلونیزاسیون، شاخص‌های رشد، میزان فسفر و روی، مقدار گلیسیریزین، ترکیبات فنولیک کل و فلاونوئیدها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که ارتفاع ریشه، طول ساقه، تعداد برگچه و وزن تر و خشک در گیاهچه‌هایی که با تلقیح همزمان بذرها با قارچ‌های آربوسکولار مایکوریز رشد نموده‌اند پس از شش ماه رشد، نسبت به نمونه‌های شاهد افزایش داشته است. همچنین، میزان عناصر فسفر و روی در گیاهچه‌هایی که با هر دو قارچ تلقیح شده‌اند در مقایسه با نمونه‌های شاهد بیشتر بوده است. ترکیبات ثانویه مهم گیاه (ترکیبات فنولیک، فلاونوئید کل و گلیسیریزین) نیز در ریشه‌های گیاهان تیمار شده پس از شش ماه رشد افزایش درخور توجهی نسبت به نمونه‌های شاهد داشتند. در مجموع، نتایج این مطالعه نشان داد که تلقیح همزمان بذرهای گیاه شیرین‌بیان با دو گونه از قارچ آربوسکولار مایکوریز G. mosseae و G. intraradices نقش مؤثری در افزایش کمّی شاخص‌های رشد گیاه و بهبود ویژگی‌های کیفی گیاه دارویی شیرین‌بیان دارد.