بررسی اثرات تنش های آب و هوایی بر شدت آسیب آفات و بیماری های میوه خرما

Abstract

ریزش میوه، کرم میوه خوار (Batrachedra amydraula Meyrick)، کنه تارتن(Oligonychus afrasiaticus McGregor)، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج (Mauginiella scaettae Cavara) از عوامل مهم خسارت درخت خرما می‏باشد. این تحقیق در طی سال‌های 1385 تا 1394 به مدت 10 سال در منطقه آبادان برای بررسی اثرات تنش‌های حرارتی و رطوبتی بر شدت آسیب و شبیه‌سازی مدل پیش‌آگاهی عوامل خسارت‌زای نخل خرما انجام گرفت. چهار نخلستان از چهار روستا به صورت تصادفی انتخاب و ماهانه از آنها تا هنگام برداشت میوه برای درصد آسیب میوه خرما نمونه‌برداری می‏شد. داده‏های هواشناسی از ایستگاه سینوپتیک آبادان جمع‏آوری گردید. در طراحی سیستم از مدل‌های حرارتی، رطوبتی و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان‏ ‏داد که مقدار آسیب ریزش میوه، کرم میوه خوار، کنه تارتن، عارضه خشکیدگی خوشه و بیماری خامج به ترتیب در ماه‌های فروردین، خرداد، تیر، شهریور و فروردین همزمان با مرحله فنولوژیکی حبابوک، کیمری، خارک، تبدیل خارک به رطب و حبابوک به حداکثر می‏رسد. میزان آسیب این عوامل به ترتیب از دمای 4/21، 21، 7/26، 2/30 و 4/21 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 7/14، 20، 7/14، 3/21 و 9/27 درصد شروع شده و تا دمای9/40، 36، 50، 50 و 6/37 درجه سلسیوس به تدریج افزایش می‏یابد. مدل پیش‌آگاهی عومل آسیب‌زای خرما به ترتیب در سطح 1، 5، 5، 5 و 5 درصد معنی‌دار بوده‌اند. در تمام مدل‌های پیش‌آگاهی ضریب تبیین بالاتر از 7/0 و خطای تشخیص کم‌تر از 25 درصد بود. در میان شاخص‌های هواشناسی میزان رطوبت‌نسبی و بارندگی بیشترین تأثیر را در تغییرات شدت آسیب عوامل مورد بررسی داشتند.