تهیۀ گیاه توتون تراژن مصون به طیف گسترده‌ای از سویه‌های ویروس وای سیب‌زمینی

Abstract

ویروس وای سیب‌زمینی (<em>Potato virus Y</em>, PVY) از مهم‌ترین عوامل خسارت‌زا در مزارع توتون مناطق مختلف استان‌های گلستان، مازندران و گیلان است. با توجه به بی‌تأثیری حشره‌کش‌ها در کاهش آلودگی به PVY، شکسته شدن منابع طبیعی مقاومت توسط سویه‌های خاص و مشکلات روش‌های سنتی اصلاحی، به‌کارگیری روش‌های جایگزین ایجاد مقاومت به PVY در توتون با به‌کارگیری مقاومت مشتق‌شده از بیمارگر می‌تواند راهکاری برای کاهش خسارت در نظر گرفته شود. در این پژوهش گیاهان توتون تراژنی تولید شدند که در برابر طیف گسترده‌ای از جدایه‌های PVY از سویه‌های مختلف این ویروس مقاوم‌اند. ناحیه‌ای به اندازۀ ۴۷۲ جفت‌باز از ژنوم یک جدایۀ ایرانی PVY شامل توالی نوکلئوتیدی بخش‌هایی از CP و 3'UTR به منظور تهیۀ یک سازۀ سنجاق‌سری برای مقاومت به PVY به‌کار گرفته شد و تراژن‌سازی توتون رقم Wisconsin 38 با این سازه به کمک اگروباکتریوم انجام گرفت. ۶۱ درصد از گیاهان تراژن T0 حاصل به PVY مقاوم بودند و انتقال مقاومت به نسل بعد در 9 لاین مختلف با استفاده از روش داس الایزا تأیید شد. یکی از این لاین‌ها با ۱۲ جدایۀ مختلف PVY شامل چهار جدایۀ ایرانی و هشت جدایه از کشورهای دیگر تحت آزمایش قرار گرفت و مصونیت آن بر اساس عدم ظهور علائم و نتایج آزمون‌‌های داس الایزا و RT-PCR به تأیید رسید. این پژوهش نشان داد که سازۀ سنجاق‌سری به‌کاررفته دارای کارایی بسیار زیادی برای ایجاد توتون تراژن مصون در مقابل سویه‌های مختلف PVY بوده است.