ریخت‌سنجی جمعیت‌های پسیل معمولی پسته، Agonoscena pistaciae (Hemiptera: Aphalaridae)، در استان‌های کرمان و خراسان رضوی

Abstract

پسیل معمولی پسته، <em>Agonoscena</em> <em>pistaciae</em> Burckhardt & Lauterer (Hemiptera: Aphalaridae)، یکی از مهم­ترین آفات درختان پسته در ایران و منطقۀ خاورمیانه است. دانش کمی دربارۀ تنوع ریخت­شناختی جمعیت­های جغرافیایی پسیل معمولی پسته در ایران و به‌ویژه در استان کرمان به عنوان مهم­ترین تولیدکنندۀ پسته کشور وجود دارد. بنابراین برای افزایش آگاهی از تنوع ریخت­شناختی جمعیت­های این آفت، جمعیت­های مختلف آن از برخی مناطق مهم پسته­کاری ایران، شامل استان­های کرمان و خراسان رضوی در سال 1394 گرد­آوری شدند و ساختار هندسی شکل بال آن­ها با استفاده از روش ریخت­سنجی هندسی بررسی شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد، شکل بال در جمعیت پسیل معمولی پسته از خراسان رضوی با همۀ جمعیت­های موجود در استان کرمان تفاوت معنی­داری دارد و در گروهی جداگانه‌ای قرار می­گیرند. بررسی اندازۀ بال نشان داد، تفاوت معنی­داری بین جمعیت­های مختلف وجود دارد، به‌طوری‌که اندازۀ بال در جمعیت پسیل معمولی پسته از شهرستان راور نسبت به دیگر جمعیت­­ها کوچک­تر بود. همچنین، شکل بال باریک­تر در جمعیت پسیل معمولی پسته از استان خراسان رضوی تشخیص داده شد. در جمعیت­های مورد بررسی، با وجود معنی‌دار بودن رشد (Allometric growth)، هنگامی‌که اندازۀ بال ثابت نگه­داشته شد، شکل بال هنوز به‌طور معنی­داری متفاوت بود که ممکن است نشان‌دهندۀ تأثیر بیشتر عامل‌های ژنتیکی بر تغییرات ریخت­شناختی ایجادشده باشد. افزون بر این در این بررسی مشخص شد که خوشه‌بندی جمعیت­ها بر پایۀ داده­های ریخت­شناختی (در این بررسی) با مولکولی (در بررسی‌های دیگران) همخوانی دارد.