زیست‌شناسی سرخرطومی ساقه‎خوار تاج‎خروس Hypolixus pica (Fabricius)، عامل بیوکنترل علف هرز تاج‎خروس ریشه قرمز، Amaranthus retroflexus L. در دزفول

Abstract

زیست‌شناسی سرخرطومی ساقه‎خوار تاج‌خروس Hypolixus pica (Fabricius) روی تاج‎خروس ریشه قرمز Amaranthus retroflexus L. در شرایط طبیعی در باغ‎های مرکبات در دزفول بررسی شد. بوته‎های تاج‎خروس ریشه قرمز در زمین اصلی به صورت تکی در داخل یک قفس چوبی به ابعاد 50×50×100 سانتی‎متر و پوشیده شده با توری ریز قرار گرفتند. در هر قفس سه تا چهار عدد سرخرطومی نر و ماده رهاسازی شد و بعد از سه تا چهار روز سرخرطومی‎ها از قفس خارج شده و رشد مراحل مختلف سرخرطومی تا خروج حشرات کامل بررسی شد. این حشره 3 نسل در سال تولید کرد و نسل سوم در حقیقت نسل زمستان‎گذران بود. در شرایط طبیعی طول دوره رشد تخم و شفیره نسل دوم سرخرطومی به ترتیب 3 و 84/0±86/8 روز و طول دوره رشد تخم و شفیره نسل سوم سرخرطومی به ترتیب 49/0±55/3 و 47/0±33/10 روز بود. طول دوره نسل دوم و سوم سرخرطومی H. pica از تخم تا حشره کامل به ترتیب برابر با 01/4±68/44 و 67/4±88/50 روز بود. زمستان‎گذرانی سرخرطومی به صورت لارو سن آخر (چهارم) یا حشره کامل بود. حشره ماده در ساقه تخم‎گذاری می‌کند و روی آن را با ماده سیاه رنگی می‎پوشاند. لاروها درون ساقه از بالا به پایین حرکت کرده و درون ساقه تونل ایجاد می کنند. در محل تشکیل لارو سن آخر در ساقه گال‎هایی ایجاد می‎شود. حشره کامل پس از تشکیل شدن از درون ساقه تغذیه کرده، سپس در بالای گال سوراخی ایجاد کرده و از ساقه خارج می‎شود. حشره کامل پس از خروج از گیاه از حاشیه برگ‎ها و بذور تاج‎خروس ریشه قرمز نیز تغذیه کرده و از این طریق نیز به گیاه خسارت وارد می‎کند.