ارزیابی مفهوم گونۀ بیولوژیکی در برخی گونه‌های جنس Armillaria در ایران

Abstract

در طی ماه‌های شهریور تا آذر سال‌های 1389 الی 1391، شمار هفده بازیدیوکارپ از قارچ <em>Armillaria</em> از مناطق مختلف جنگلی واقع در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان گردآوری و از آن‌ها 24 جدایۀ قارچی به دست آمد. سپس آزمون سازگاری جنسی با استفاده از ده جدایۀ منتخب با دوازده جدایۀ آزمایشگر از سه گونۀ اروپایی <em>A. mellea</em>،<em>A. gallica</em> و <em>A. cepistipes</em> انجام گرفت. آزمون تلاقی همچنین برای تشخیص معیارهای جداسازی درون‌گونه‌ای نیز استفاده شد. آزمون سازگاری جنسی در 360 تلاقی بین‌گونه‌ای، جدایه‌ها را در دو گروه<em>A. mellea</em> و <em>A. gallica</em> قرار داد. در 126 تلاقی درون‌گونه‌ای واکنش‌های سازگار و یا نیمه سازگار شناسایی شدند. تجزیه‌وتحلیل تلاقی‌ها، جداسازی آشکاری از فراوانی پیوند ریسه‌ای یا هیفی (MFF) و فراوانی تشکیل خطوط تیره (BLF) و همچنین تغییر ریخت‌شناختی (مورفولوژی) پرگنه را نشان داد. همچنین آزمون تلاقی جنسی سه گونه <em>A. mellea</em>،<em>A. gallica</em> و <em>A. cepistipes</em> را به خوبی از هم جداسازی کرد و سازگاری جنسی گونه‌های ایرانی را با همتای اروپایی‌شان نشان داد. گونة <em>A. gallica</em> به‌دست‌آمده از ایران به‌رغم ارتباط تبارزایی (فیلوژنتیکی) نزدیک با گونۀ <em>A. cepistipes</em>، از نظر باروری به‌کلی مجزا بود. نتایج این تحقیق مشخص می‌کند که استفاده از مفهوم گونۀ بیولوژیکی در این قارچ شامل بررسی‌های سازگاری جنسی و رویشی است که با انتخاب الگوی درست از جدایه‌ها می‌تواند همچنان استفاده شود