اثر برخی آفت‌کش‌ها بر روی مینوز گوجه‌فرنگی (Lep.: Gelechiidae) Tuta absoluta و دو گونۀ زنبور پارازیتوئید (Hym:Trichogrammatidae) Trichogramma brassicae وT. evanescens

Abstract

پروانۀ مینوز گوجه‌فرنگی <em>Tuta absoluta</em> یکی از آفت‌های مهم گوجه‌فرنگی است. در این پژوهش اثر حشره‌کش‌های آبامکتین، امامکتین بنزوات، استامیپرید و فلوبندیامید روی دو مرحلۀ رشدی نابالغ حساس (لارو سن اول) و متحمل (شفیره) آفت و مرحلۀ بالغ دو گونۀ پارازیتوئید تخم آفت <em>Trichogramma</em> <em>brassicae</em> و <em>T.</em> <em>evanescens</em> مورد بررسی قرار گرفت. مینوز گوجه‌فرنگی از گلخانه‌های شهرستان اراک جمع‌آوری شد و پس از سه نسل پرورش در آزمایشگاه از مراحل لاروی و شفیرگی برای انجام زیست‌سنجی به روش غوطه‌وری استفاده شد. برای دو گونۀ تریکوگراما تیمار به روش لوله‌آزمایش انجام گرفت. مقدار LC₅₀ حشره‌کش‌های آبامکتین، امامکتین بنزوات، استامیپرید و فلوبندیامید روی لارو سن اول مینوز گوجه‌فرنگی به ترتیب 92/0، 13/0، 51/1 و 34/0 میکروگرم بر میلی‌لیتر و برای شفیرۀ این آفت 99/4، 25/2، 22/3 و 48/3 میکروگرم بر میلی‌لیتر برآورد گردید. میزان LC₅₀ آفت‏کش‏های یادشده برای حشره‏های کامل <em>T. brassicae</em>به ترتیب 0013/0، 0029/0، 0058/0 و 53/1 و برای حشره‏های کامل <em>evanescens</em><em>T.</em> به ترتیب 0014/0، 0025/0، 0052/0 و 71/1 میکروگرم مادۀ تجاری بر میلی‌لیتر به دست آمد. بیشترین میزان پارازیتیسم تخم بید غلات برای هر دو گونه در روز دوم پس از پیدایش مشاهده شد به‌طوری‌که در گونۀ<em>T. brassicae</em> پس از تیمار با فلوبندیامید، استامیپرید، امامکتین بنزوات و آبامکتین به ترتیب 17/0± 70/14، 20/0 ± 00/14، 20/0 ± 10/13 و 14/0± 80/11 تخم پارازیته شد و همگی تیمارها با شاهد (12/0 ±00/16) دارای اختلاف معنی‌دار بود. برای گونۀ<em>evanescens</em><em>T.</em> این اندازه‌ها به ترتیب 21/0± 10/13، 12/0 ± 37/12، 18/0 ± 50/11 و 16/0± 23/11 به دست آمد که همچنین با شاهد (19/0 ±00/14) اختلافمعنی‌دار نشان داد. ارزیابی نسبت خطر، فلوبندیامید را در گروه 2 سمیت (آفت‏کش‏های با سمیت کم تا میانه) و دیگر آفت‏کش‏ها مورد آزمایش را در گروه 3 (آفت‏کش‏ها با سمیت بسیار) قرار داد. با توجه به سمیت کمتر فلوبندیامید روی دو گونۀ زنبور پارازیتوئید و تأثیر کمتر آن بر میزان پارازیتیسم، به‌کارگیری این آفت‏کش در برنامه‌های مدیریت تلفیقی مینوز گوجه‌فرنگی امکان‌پذیر است.