تأثیر رقم‌های مختلف گوجه‌فرنگی بر تنوع گونه‌ای و فعالیت دشمنان طبیعی Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae). در شرایط مزرعه‌ای استان اردبیل، ایران

Abstract

مینوز برگ گوجه­فرنگی، <em>Tuta absoluta</em> (Meyrick)، یکی از آفات مهم گوجه‌فرنگی، <em>Solanum lycopersicum </em>L.، در ایران است. در این تحقیق تنوع گونه­ای دشمنان طبیعی مینوز برگ گوجه‌فرنگی و نسبت تراکم شکارگرها یا انگلواره (پارازیتویید)ها به تراکم تخم­ها یا لاروهای <em>T. absoluta</em> روی پنج رقم گوجه­فرنگی به نام­های Super Strain B، Super Chief، Mobil، Korral و Early Urbana Y در یک مزرعۀ آزمایشی در دو سال 1393 و 1394 بررسی شد. در این تحقیق، ده گونه شکارگر، چهار گونه زنبور انگلوارة لارو و یک گونه زنبور انگلوارة تخم گرد­آوری و شناسایی شدند. در بین دشمنان طبیعی، سن­های شکارگر Miridae و زنبورهای انگلوارة لارو Braconidae بیشترین درصد فراوانی نسبی را داشتند. شاخص تنوع شانون برای گونه­های دشمنان طبیعی بین پنج رقم گوجه­فرنگی اختلاف معنی‌داری را نشان نداد. میزان شاخص همانندی موریسیتا-هورن برای ترکیب گونه­ای دشمنان طبیعی بین پنج رقم­ گوجه­فرنگی در محدودۀ 932/0 تا 994/0 به دست آمد. در هر دو سال، بیشترین نسبت تراکم شکارگرها به تراکم تخم­ها و لاروهای مینوز (09/5 درصد در سال 1393 و 44/6 درصد در سال 1394)، بیشترین نسبت تراکم انگلواره‌های لاروی به تراکم لاروهای مینوز (92/3 درصد در سال 1393 و 75/3 درصد در سال 1394) و بیشترین نسبت تراکم انگلوارة تخم­ به تراکم تخم­های مینوز (67/1 درصد در هر دو سال) روی رقم Early Urbana Y ثبت شد. بنابراین می­توان نتیجه­گیری کرد که کشت رقم Early Urbana Y با افزایش نسبت تراکم شکارگرها یا انگلواره‌ها به تراکم تخم­ها و لاروهای <em>T. absoluta</em> می­تواند در برنامه­های مدیریت تلفیقی مینوز برگ گوجه­فرنگی در کشتزارهای گوجه‌فرنگی سودمند باشد.