تاثیر زمان روز و شرایط متفاوت طول روز، بر رفتار کاوشگری زنبور Lysiphlebus fabarum، پارازیتویید شته سیاه باقلا Aphis fabae

Abstract

جانورانی که کیفیت محل زندگی خود را تخمین می‌زنند، قادرند رفتار خود را با آن سازگار کنند. پارازیتوییدها نیز سازگاری بسیار بالایی با میزبان‌های خود دارند و در برهمکنش‌های متعدد بین میزبان- پارازیتویید، همزمانی فصلی، از نقش اساسی برخوردار می‌باشد. در تحقیق حاضر با پرورش مراحل نابالغ و حشره کامل زنبور پارازیتویید (Marshall) Lysiphlebus fabarum در شرایط روز-‌‌‌ بلند و روز-کوتاه ، برای شبیه سازی شرایط نوری تابستان و پاییز، رفتارهای مختلف کاوشگری و راهبرد تخم‌گذاری زنبور تعیین شد. همچنین تاثیر زمان میزبان‌یابی در صبح یا بعدازظهر، نشانگر اوایل یا اواخر فعالیت روزانه، بر این رفتارها مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور با مشاهده مداوم زنبورهای ماده طی حضور در لکه (دیسک برگی حاوی 15 پوره سن دوم یا سوم شته سیاه باقلا)، تعداد و مدت زمان بروز رفتارهای مختلف زنبور ثبت و با تشریح شته‌های پارازیته، راهبرد تخم‌گذاری زنبور بررسی شد. همچنین واکنش‌های مختلف دفاعی شته در رو در رو شدن با زنبورهای ماده ثبت شد. زنبورهایی که در هر دو مرحله رشدی لارو و حشره کامل در شرایط نوری روز-کوتاه پرورش یافتند، لکه‌های معرفی شده را دیرتر ترک کرده و در قیاس با تیماری که تجربه شرایط نوری روز- بلند را داشتند، شته‌های بیشتری را پارازیته کردند. همچنین دفعات بروز و مدت زمان طی شده روی تمامی رفتارهای مرتبط با پارازیتیسم، در زنبورهای ماده این تیمار بیشتر از تیمار مقابل بود. نظر به وجود تفاوت معنی‌دار در مدت زمان حضور در لکه بین زنبورهای تیمارهای مختلف، نسبتی از داده‌های هر تیمار به مدت زمان حضور در لکه محاسبه و سپس مقایسه به عمل آمد. نتایج نشان داد زنبورهایی که شرایط روز- بلند را سپری کرده بودند، دفعات بروز و مدت زمان بیشتری را در هر واحد زمانی حضور در لکه روی رفتارهای مختلف نشان دادند، اما نظر به سخت‌گیری بیشتر این زنبورها در پذیرش میزبان در مقایسه با زنبورهایی که در هر دو مرحله رشدی در شرایط روز-کوتاه پرورش یافتند، ارزش کمتری برای میزبان‌ها قائل شده و در تعداد کمتری از آن‌ها تخم گذاشتند. دفعات بروز رفتارهای دفاعی شته‌ها در رو در رو شدن با زنبورهای تیمارهای مختلف، طی حضور در لکه و همچنین واحد زمانی حضور در لکه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. در آزمون دوم، کاوشگری در زمان‌های مختلف روز، صبح یا بعد از ظهر ، منجر به بروز اختلاف معنی‌داری در مدت زمان حضور در لکه، دفعات بروز و مدت زمان صرف شده روی رفتارهای مختلف کاوشگری، و همچنین میزان پارازیتیسم نشد. نتایج این پژوهش نشان داد که فعالیت در طول روزهای متفاوت می‌تواند بر رفتار کاوشگری زنبور پارازیتویید L. fabarum تاثیر بگذارد، که این امر به ویژه در پارازیتوییدهای چندنسلی از جمله زنبور L. fabarum بیشتر تجلی می‌یابد، چرا که در این حشرات امید زندگی در اواخر فصل، در مقایسه با ماده‌هایی که در فصل مناسب کاوشگری می‌نمایند، کاهش می‌یابد.