فنون تحلیل چندمعیاره مکانی، تصمیم، تحلیل سلسله مراتبی و استانداردسازی فازی در تعیین بحرانی‌ترین چراگاههای حوزه‌آبخیز

Abstract

یکی از گزینه‌‌های مهم در برنامه‌ریزی مرتع یافتن بحرانی‌ترین چراگاههای حوزه‌آبخیز و در اولویت قرار دادن آنهاست. بر این اساس برای حوزه‌آبخیز حبله‌رود در شرق دماوند الگوی ترکیب عوامل مکانی مرتع (شیب، بارش، تولید مرتع یا واحد دامی در ماه، گرایش مرتع، وضعیت مرتع)، عوامل مکانی بحران که تردد دام در نزدیکی آنها بیشتر و فشار بر چراگاه زیادتر است (نزدیکی به جاده، به روستا، به رودخانه، به چاه و به چشمه) و محدودیتهای مکانی (شیب، رخساره ژئومرفولوژی توده یا برونزدسنگی، کاربری زمین، محل جاده، محل رودخانه، محل روستا) در محیط ارزیابی چندمعیاره مکانی نرم‌افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی ILWIS طراحی شد. استانداردسازی فازی عوامل و محدودیت‌ها با توابع هدفی یا بیشینه خطی مستقیم (سود) یا غیرمستقیم (هزینه) در محدوده ارزشی صفر تا یک انجام شد. وزن نرمال عوامل (دامنه اعداد صفر تا یک) با مقایسه زوجی عوامل با ارزشهای ارجحیتی 1 تا 9 و ناسازگاری کمتر از 1/0 از روش تحلیل سلسله مراتبی مشخص شد. تلفیق این لایه‌‌ها به صورت تحلیل چندمعیاره انجام شد. نقشه شاخص مرکب در محدوده ارزشی صفر تا یک ساخته شد. طبق این نقشه و نمودار ستونی ارزش پیکسل‌های آن، محل بحرانی‌ترین چراگاههای حوزه‌آبخیز با مساحت 150 هکتار در نقشه نهایی برای اولویت‌بندی برنامه‌ها به دقت تعیین شد. استفاده از این الگوی در مناطق دیگر باعث استفاده بهینه از داده‌ها و صرفه‌جویی در زمان و هزینه است. <br />