تعیین جذابیت زنبورپذیری گونه‌های گیاهی با استفاده از روش رسته‌بندی

Abstract

به منظور تعیین جذابیت گونه‌های گیاهی برای زنبورداری، محدوده‌ای با مساحت 25221 هکتار در مراتع منطقه ییلاقی فریدن در استان اصفهان، انتخاب گردید. جهت شناخت گیاهان و تعیین پتانسیل زنبورپذیری گونه‌های گیاهی، با شروع زمان گلدهی گیاهان مرتعی و کوچ کلنی‌های زنبورداران به منطقه، نمونه‌برداری زمان نمونه‌برداری در مراجعات هفتگی در طول زمان بهره‌برداری از تیپ‌های گیاهی هنگامی که 10 تا 20 درصد گیاهان غالب به گل نشسته بودند، در تیپ‌های گیاهی به روش تصادفی با استقرار 3 ترانسکت 200 متری و 30 پلات یک متر مربعی در راستای آن انجام گردید. جذابیت هر گونه گیاهی با آماربرداری از تعداد زنبور ملاقات کننده و مدت زمان استقرار روی هر گیاه در طول دوره گلدهی با استفاده از روش مشاهده مستقیم فیلم‌های برداشت شده از منطقه و میانگین‌گیری از دو شاخص نسبی زمان و تعداد، شاخص جذابیت گونه‌ها تعیین گردید. با انجام آنالیز آماری رسته‌بندی شاخص جذابیت گونه‌های گیاهی از نظر جذابیت در چهار گروه عالی، خوب، متوسط و ضعیف دسته‌بندی گردیدند. نتایج نشان داد که در گروه جذابیت عالی (گروه I) گونه‌های قرار گرفته‌اند که وجه اشتراک آنها تعداد زنبور ملاقات کننده و میزان بالای زمان استقرار بوده و بترتیب با کاهش میانگین تعداد زنبور ملاقات کننده و زمان استقرار گونه‌های گیاهی در گروه‌های با جذابیت خوب، متوسط و ضعیف (II، III و IV) طبقه‌بندی گردیدند. در منطقه مورد مطالعة مهمترین تیره‌های گیاهی مورد استفاده زنبور عسل بترتیب<em>Compositae</em> ،<em>Labiatae</em> ، <em>Umbelifera</em>، <em>Cruciferae</em>، <em>Gramineae</em>، <em>Liliaceae</em> و <em>Caryophyllaceae</em> می‌باشد. از تعداد 88 گونه گیاهی در منطقه، 70 گونه مورد استفاده‌ی زنبورعسل می‌باشند که از نظر دامداران کم ارزش بوده و پوشش غالب مراتع ضعیف و بحرانی را تشکیل می‌دهند. از گیاهان دارای جذابیت عالی می‌توان گونه‌های خشخاش، اسپرس، انواع گون (<em>lycioides</em><em>, </em><em>parroaianus</em><em>, </em><em>gossipianus</em>)، آویشن، زول، شکرتیغال، خارشتر را نام برد. از گیاهان دارای جذابیت خوب می‌توان انواع سریش، اسپند، انواع گون (<em>canesens</em><em>, </em><em>brachycalyx</em><em>, </em><em>cyclophylus</em>)، گل گندم، جاز، یونجه، جاشیر، پونه و از گیاهان دارای جذابیت متوسط و ضعیف نیز می توان گونه های انواع فرفیون، شنگ، کنگر، انواع مریم گلی، کلاه میرحسن، پیچک، بومادران و مرغ را نام برد.