تعیین اولویت مکان‌های مناسب زنبورداری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

Abstract

ارزیابی اراضی مرتعی به­معنی شناسایی و ارزیابی تولید بالفعل و بالقوه به­منظور بهره­برداری بهینه از این منبع با ارزش طبیعی می­باشد. در این تحقیق، اولویت مناطق مناسب زنبورداری در مراتع نیمه­استپی قره‌آقاچ سمیرم به­منظور بهره­برداری پایدار از این مراتع مورد توجه قرار گرفت. مدل شایستگی زنبورداری از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی، عوامل محیطی و دسترسی به منابع آب با استفاده از روش پیشنهادی فائو (1991) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تعیین و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process; AHP)، اولویت تیپ­های گیاهی جهت استفاده زنبورداری مشخص گردید. نمونه­برداری در تیپ­های گیاهی منطقه (به­عنوان واحدهای کاری) به روش تصادفی با استقرار 3 ترانسکت 200 متری و اندازه­گیری داده­های حضور و عدم حضور گیاهان شهدزا و گرده­زا، درصد پوشش گیاهی شهدزا وگرده­زا، تراکم و درصد ترکیب پوشش گیاهی مورد علاقه زنبورعسل در پلات­های 1 مترمربعی برداشت شد و به ­منظور تعیین اولویت واحدهای کاری معیارهای مؤثر در هر مدل از طریق پرسشنامه، وزن­دهی گردید. نتایج اولویت­بندی نشان داد که شایستگی زنبورداری تیپ­های گیاهی مراتع منطقه متفاوت می‌باشد. نتیجه درجه اهمیت تیپ‌های گیاهی، در شرایطی که ارزش شاخص پوشش گیاهی (وزن 687/0) بیشتر از شاخص عوامل محیطی (وزن 244/0) و دسترسی به منابع آب (وزن 069/0) است، تیپ‌های گیاهی <em>As.ad-Ag.tr-Da.mu</em> و <em>Co.ba-As.sp</em>با وزن نهایی 092/0 و تیپ <em>Ag.tr</em> با وزن نهایی 028/0، در مقایسه کلی مجموعه معیارهای مؤثر، به­ترتیب بیشترین و کمترین شایستگی را از جنبه زنبورداری دارند. نتایج کلی اولویت­بندی در مدل زنبورداری نشان داد که 29 درصد از واحدهای کاری مورد مطالعه دارای شایستگی عالی و خوب (₁S)، 59 درصد دارای شایستگی متوسط (₂S)، 6 درصد دارای شایستگی کم (₃S) و 6 درصد غیرشایسته (N) برای استفاده زنبورداری است. بنابراین، در برنامه­ریزی استفاده از مراتع منطقه جهت زنبورداری توجه به شایستگی و اولویت مناطق مناسب جهت زنبورداری در بهبود وضعیت مراتع منطقه بسیار حائز اهمیت است. <br />