تغییرات پوشش گیاهی مراتع کوهستانی سیراچال در اثر آتش‌سوزی

Abstract

آتش­سوزی در مراتع تاثیرات قابل توجهی بر فاکتورهای گیاهی و خاک دارد. در این تحقیق اثرات آتش­سوزی بر فاکتورهای گیاهی مراتع نیمه استپی سیراچال به مدت سه سال (94-1396) مورد بررسی قرار گرفت. دو مرتع انتخابی از لحاظ تیپ گیاهی مشابه بوده (قبل از آتش­سوزی) و در کنار یکدیگر قرار دارند. دو تیمار مراتع شاهد و مراتع آتش­گرفته با استفاده از ترانسکت و کوادرات(30 پلات) به مدت سه سال متوالی آماربرداری شدند. فاکتورهای گیاهی شامل درصد تاج پوشش، تولید، تراکم، غنای گونه ای و فرم رویشی بود. تجزیه و تحلیل آماری تیمارها با آزمون t مستقل و مقایسه سال‌های مختلف در هر یک از مراتع آتش­سوزی شده یا شاهد با استفاده از آزمون تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها با آزمون دانکن‌ بین تکرارها انجام شد. نتایج نشان داد آتش­سوزی در طی سال‌های اجرای طرح اثر معنی­داری بر روی درصد تاج پوشش و تولید کل گونه­های مرتعی نداشته است، ولی بر روی تراکم کل گونه­های مرتعی اثر مثبت و معنی­دار داشته است. اختلاف بالای تراکم در مقایسه با پوشش و تولید، به دلیل کم بودن پوشش و تولید نهال­های تازه روئیده است. به عبارت دیگر نهال­های تازه روئیده گیاهان دارای سطح تاج پوشش اندک و تولید کم، اما دارای تراکم بالایی هستند. از لحاظ غنای گونه­ای بیشترین اختلاف مربوط به عدم حضور گونه­های بوته­ای در مرتع آتش­گرفته می­باشد اما با اینحال بر اساس شاخص سورنسون دو تیمار از لحاظ گونه­های گیاهی مشابه می­باشند. همچنین از لحاظ فرم رویشی، آتش­سوزی بر روی درصد تاج پوشش، تراکم و تولید فرم رویشی علفی اثر مثبت و معنی­دار، بر روی درصد تاج پوشش و تراکم فرم رویشی گندمی نیز اثر مثبت و معنی­دار داشته است اما اثر قابل ملاحظه‌ منفی و معنی­داری بر روی فرم رویشی بوته­ایی­ها داشته است.