بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی شاخص‌های کیفی آب زیرزمینی دشت جیرفت

Abstract

با توجه به رشد روزافزون جمعیت، آب زیرزمینی یکی از منابع مهم تامین آب آشامیدنی در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران به شمار می‌آید. این منابع در نقاط مختلف به صورت طبیعی یا از طریق فعالیت‌های انسانی دچار تغییر کیفیت شده و آلوده می‌شوند. به همین جهت مدیریت منابع آب دارای اهمیت زیادی شده است. هدف از این تحقیق، بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت جیرفت جهت مصارف شرب می‌باشد و همچنین به بررسی نقش کاربری اراضی و سازندهای زمین شناسی در کیفیت آن نیز پرداخته می‌شود. در این مطالعه از پارامترهای EC، Cl، Ca، mg، Naو So₄ استفاده شد و پهنه‌بندی داده‌های کیفی با روش زمین آماری کریجینگ در نرم افزار ArcGIS9.3 انجام شد و سپس طبقه بندی اب نیز با استفاده از دیاگرام شولر صورت گرفت. نتایج نشان داد که در سال 1380 بخش‌های جنوبی منطقه مورد مطالعه از کیفیت پایین‌تری برخوردار است اما در سال 1393، آب زیرزمینی با کیفیت پایین‌تر به سمت شمال منطقه مورد مطالعه کشیده شده است. همچنین روند کاهش کیفیت آب زیرزمینی از سمت جنوب به مرکز و شمال منطقه گسترش پیدا کرده است. با تهیه نقشه کاربری اراضی مشخص گردید که در بخش‌هایی که اراضی کشاورزی وجود دارد آب زیرزمینی از کیفیت پایین‌تری برخوردار است. همچنین با تهیه نقشه زمین‌شناسی مشخص گردید که سازندهای با بافت ریزدانه‌تر که در بخش‌های جنوبی و مرکزی قرار دارند از کیفیت آب پایین‌تری برخوردارند. در حالت کلی چنین می‌توان نتیجه گرفت که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه با گذشت زمان برای مصارف شرب کاهش یافته و تحت تاثیر کاربری اراضی و سازندهای زمین‌شناسی قرار گرفته است و برای بهبود کیفیت منابع آب زیرزمینی باید نقش عوامل انسانی (کاربری اراضی و فعالیت‌های کشاورزی) را به شدت مدنظر قرار داد.