تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری جمعیت‌های بادامک (Amygdalus scoparia spach.) استان فارس

Abstract

بادامک (<em>Amygdalus scoparia</em> spach.) گونه­ای چند منظوره است که در بیشتر نواحی رویشی ایران پراکنش دارد. آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی و برآورد وراثت­پذیری پیش‌نیاز و لازمه حفاظت، توسعه جنگل­کاری و بهره­برداری پایدار از گونه­های جنگلی است. پارامترهای ژنتیکی مراحل اولیه رشد جمعیت­هایی از بادامک در استان فارس در آزمون توأم پروونانس و نتاج بررسی شد. آزمون به‎طور آشیانه­ای با استفاده از طرح بلوک کامل تصادفی با هفت جمعیت، ده درخت مادری در هر جمعیت و زیر پلات­های هفت درختی با سه تکرار در نهالستان کهمره سرخی شیراز واقع در استان فارس (1660 متر ارتفاع از سطح دریا) انجام شد. برای همه صفت مورد مطالعه تفاوت­های معنی­دار میان جمعیت­ها وجود داشت. به‎جز طول ریشه اصلی در بقیه صفات درختان مادری درون جمعیت­ها نیز تفاوت­های معنی­داری مشاهده شد. ارزیابی اجزاء واریانس نشان داد که سهم واریانس جمعیت­ها (دامنه 9/5 درصد تا 2/34 درصد) از میزان کل واریانس، بیشتر از سهم واریانس درختان مادری درون جمعیت­ها (دامنه 8/1 درصد تا 1/11 درصد) بود. ضریب تنوع ژنتیکی افزایشی از صفر تا 6/58 در نوسان بود. در مجموع جمعیت­های خنج و کوار از عملکرد رویشی بهتری برخوردار بودند. میزان وراثت­پذیری صفات تعداد ساقه و شاخه جمعیت­ داراب بالاتر بود. وراثت‌پذیری برخی از صفات در بعضی از جمعیت­ها پایین و هنوز از وضعیت پایداری برخوردار نبود. از این‌رو باید گزینش به زمانی که وراثت­پذیری به مقادیر بالاتر و پایدارتری می­رسد موکول شود.