مقایسه 26 ژنوتیپ علف باغ (Dactylis glumerata) از نظر کیفیت علوفه در استان زنجان به منظور تولید واریته‌های مصنوعی

Abstract

علف باغ (<em>Dactylis glumerata</em>) یکی از گرامینه‌های مهم مرتعی چند ساله برای ایجاد چراگاه و تولید علوفه خشک است. به منظور بررسی تنوع کمی و کیفی 26 ژنوتیپ از <em>D. glumerata</em>آزمایشی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی نامتعادل با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان در سالهای 84-1383 اجرا شد. در چین تابستانه، عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، تاریخ ظهور خوشه، نسبت برگ به ساقه، درصد قابلیت هضم، میزان پروتئین خام، قندهای محلول در آب، فیبر خام، دیواره سلولی، دیواره بدون همی سلولز و خاکستر کل موجود در علوفه اندازه‌گیری شد. ضرایب همبستگی محاسبه شده نشان دهنده همبستگی مثبت و معنی‌داری بین صفت نسبت برگ به ساقه با عملکرد و بین صفات قندهای محلول در آب و پروتئین خام با کیفیت علوفه بودند. ژنوتیپ‌های مورد مطالعه از نظر تمام صفات به جز فیبرخام، دیواره سلولی بدون همی‌سلولز و خاکستر کل دارای اختلاف معنی‌داری بودند. از روی ضریب تغییرات نیز می‌توان نتیجه گرفت که از بین صفات، تعداد ساقه دارای بیشترین تنوع و صفت دیواره سلولی دارای کمترین پراکنش بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین صفات به روش دانکن ژنوتیپ‌های 19، 28- 21، 32، 33 و 34 دارای بیشترین عملکرد بودند. از نظر تاریخ ظهور خوشه، ژنوتیپ‌های 25-3 و 36-32 جزو گروه خیلی زودرس و ژنوتیپ‌های 1، 2، 6، 17، 21، 27، 28 و 30 در گروه خیلی دیررس قرار گرفتند. از نظر قابلیت هضم نیز ژنوتیپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. که ژنوتیپ 21 با 19/67 درصد بیشترین میزان قابلیت هضم را داشت. همچنین از نظر پروتئین خام ژنوتیپ‌ها به چهار گروه دسته بندی شدند، که ژنوتیپ 32 با میزان 68/22 درصد دارای بیشترین میزان پروتئین بود. به‌طور کلی می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که با کاشت ژنوتیپ های 1، 21، 10، 8، 3، 17، 24، 32 و 36 در کنار یکدیگر می‌توان به تولید بذر مصنوعی حاصل از گرده‌افشانی آزاد آنها اقدام نمود.