بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین عملکرد، کیفیت و صفات زراعی در72 جمعیت یونجه چندساله (Medicago sativa)

Abstract

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی و رابطه بین عملکرد و کیفیت علوفه در یونجه زراعی(<em>Medicago sativa</em>)، تعداد 72 رقم و جمعیت داخلی و خارجی در قالب طرح لاتیس چهارگانه در مرکز تحقیقات البرز کرج به مدت 3 سال برای عملکرد، صفات مورفولوژیکی و کیفیت علوفه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ*سال برای کلیه صفات معنی‌دار بود. از لحاظ عملکرد علوفه، ژنوتیپ‌های کرج ‌74، کردستان ‌190، قزاقستان ‌2198، اهر ‌20253 و فرانسه 1008 نسبت به شاهد (یونجه‌همدانی) برتری داشتند. ژنوتیپ‌های کرج ‌1003، فرانسه ‌1008، تبریز ‌248 و ایتالیا ‌320 علاوه بر تولید علوفه بالا، از کیفیت خوبی نیز برخوردار بودند. نتایج تجزیه علیت تأثیر مستقیم و مثبت ارتفاع بوته و تعداد ساقه و نیز اثر منفی و غیرمستقیم تاریخ گلدهی را بر عملکرد علوفه نشان دادند. با استفاده از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، 4 مؤلفه اول، 68 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. صفات درصد پروتئین خام، قابلیت هضم، فیبرخام، ADF وNDF مهمترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در حالی‌که، در مؤلفه دوم شادابی، محیط طوقه، عملکرد علوفه، تعداد ساقه و ارتفاع بوته از صفات مهم بودند. در تجزیه کلاستر، ژنوتیپ‌ها در 7 گروه متفاوت قرار گرفتند. ژنوتیپ‌های موجود در کلاستر ‌1 پر محصول و زود‌رس و دارای کیفیت پایین بودند. ژنوتیپ‌های کلاستر ‌2 از نظر کیفیت ضعیف ولی شاداب و مقاوم به آفت سرخرطومی یونجه بودند. ژنوتیپ‌های کلاستر ‌3 دارای کیفیت متوسط و پرمحصول، کلاستر 4 دارای کیفیت بالا و محصول متوسط، کلاستر 5 دارای کیفیت بالا، دیر‌رس و کم محصول، کلاستر 6 زودرس و دارای کیفیت و محصول متوسط و کلاستر 7 حساس به سرخرطومی و کم محصول بودند.