بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپهای مختلف گونه Stipa arabica در ایران

Abstract

تنوع موجود در خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی 15 اکوتیپ<em>Stipa arabica </em> در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقاتی شهید خوراکیان قم طی سالهای 81-1379مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده‌ها تفاوت معنی‌داری (05/0p<) را بین اکوتیپ‌ها از نظر کلیه متغیرهای تحت بررسی به جز فاصله گره اول و دوم ساقه نشان داد. ضرایب همبستگی ساده بین ارتفاع بوته با قطر ساقه، روز تا ظهور خوشه، تعداد برگ و فاصله گره اول تا دوم ساقه نیز مثبت و معنی‌دار (01/0p<) بود. تجزیه خوشه‌ای نیز، اکوتیپ‌ها را بر اساس صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی در سه گروه مجزا تفکیک نمود. همچنین کلیه صفات مورفولوژیکی تحت بررسی به‌ جز قطر ساقه، دارای ضریب عاملی معنی‌داری با حداقل یکی از عاملها بود. به جز دو صفت فنولوژیکی تحت بررسی که روند مشابهی در همبستگی با عاملها از خود نشان دادند، سایر صفات هر یک به تنهایی با یک عامل خاص همبستگی داشتند. به عبارت دیگر بیشترین تنوع در صفات فنولوژیکی مشاهده گردید. در تجزیه خوشه‌ای اکوتیپ‌های 2 و 6، 1 و 4، 11 و 9 سه زیر گروه تشکیل داده که با پیوستن به یکدیگر گروه اول را تشکیل دادند. این اکوتیپها به طور کلی از مناطق مرکزی و حاشیه کویر هستند. اکوتیپ‌های 5، 13 و 8 در گروه دوم قرار گرفته و گروه سوم را اکوتیپ‌های متعلق به مناطق معتدل و سرد تشکیل دادند. این تنوع می‌تواند راه را برای تحقیقات بیشتر به منظور انتخاب و معرفی توده‌های برتر از نظر صفات مطلوب مرتعی هموار نماید.