ارزیابی تنوع ژنتیکی شبدر قرمز در کلکسیون بانک ژن گیاهی ملی ایران

Abstract

شبدر قرمز (<em>Trifolium pratense</em>) گونه علوفه‌ای چند ساله‌ای است که در بعضی از نقاط دنیا از جمله، ایران به‌عنوان گونه زراعی علوفه‌ای مورد کشت قرار می‌گیرد. بذرهای 213 توده شبدر قرمز موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در مزرعه آزمایشی در کرج در طی سالهای 1382 و 1383 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ضریب تغییرات فنوتیپی و شاخص شنون تنوع بالایی را در صفات زراعی- مورفولوژیکی نشان دادند. عادت رشد افراشته به عنوان یک صفت مطلوب زراعی در 1/15 درصد از توده‌ها مشاهده گردید. طول ساقه در گلدهی از 5 تا 65 سانتیمتر با میانگین 6/30 سانتیمتر متغیر بود. چهار توده جمع‌آوری شده از ارومیه، اراک، بابل، درگز و سردشت با طول ساقه بیش از 50 سانتیمتر مناسبترین ژرم پلاسم‌ها برای استفاده در تحقیقات به‌نژادی برای این صفت هستند. تنوع زیاد در زمان گلدهی نشان‌دهنده قابلیت بالای این گونه برای به‌نژادی در این صفت جهت نیل به گروههای زودرس، متوسط‌رس و دیررس می‌باشد. نتایج رگرسیون، همبستگی خطی بین طول ساقه در گلدهی با صفات کرکداری، تعداد روز تا گلدهی و عادت رشد نشان داد. گروه‌بندی مواد با استفاده از تجزیه خوشه‌ای به تفکیک منشأ ژرم پلاسم چهار خوشه مجزا را ظاهر ساخت. در این تجزیه توده‌هایی با آب و هوای مشابه در منشأ جمع‌آوری در کنار یکدیگر قرار گرفتند. با توجه به وجود تنوع بالا در خزانه ژنتیکی اولیه این گیاه، مجموعه ژرم‌پلاسم شبدر نگهداری شده در بانک ژن گیاهی ملی ایران می‌تواند نقش کلیدی در تحقیقات به‌نژادی شبدر قرمز در کشور ایفا نماید.